dinsdag 27 mei 2014

Wat is de wat - Dave Eggers

Bij het lezen van de lange tocht van Valentino van Zuid Sudan naar uiteindelijk een kamp in Kenia moest ik soms denken aan Kruistocht in spijkerbroek. Maar het beste van deze roman vond ik niet de schokkende tocht, de doden, de oorlog, maar het deel in het vluchtelingenkamp zelf. Hoe zo'n kamp een entiteit op zichzelf wordt, waarin iedereen vast zit en hoe het door iedereen, de rebellengroepen, de hulpverlenersorganisaties en ook de vluchtelingen zelf, ge(mis)bruikt wordt.

'In het Westen denken de mensen dat vluchtelingenkampen tijdelijk zijn. [...] Maar ik ben in een vluchtelingenkamp opgegroeid.[...] Ja, we leefden nog, dus in die zin hadden we een leven: we kregen eten, we konden vriendschappen sluiten, leren en liefhebben. Maar we leefden in een niemandsland.'
Voor Dave Eggers is het een erg lineair verhaal, maar de opzet van het boek, Valentino vertelt zijn verhaal in zijn hoofd aan een aantal mensen die hij in één dag in zijn leven in de VS tegenkomt, is interessant. Ik geef toe dat ik tijdens het lezen verdurend moest denken aan de situatie van Zuid Soedan nu. We denken dat als een land zelfbestuur krijgt, onafhankelijk wordt, het probleem dan opgelost is, maar dat blijkt uiteindelijk maar een flinterdunne korst over een probleem dat onderhuids voortwoekerd. Een conflict waarvan de kiem al in deze vertelling ligt. Hoe kijkt Valentino Deng, en hoe kijkt Dave Eggers, tegen de huidige situatie aan?
Nog interessanter en typisch Eggeriaans is de vorm van deze roman: De autobiografie van valentino Achak Deng, wat het natuurlijk niet is, want het is geschreven door Dave Eggers. Uit diverse berichten begreep ik dat het een fictieve autobiografie is, een roman dus. Toch zijn er verschillende interviews met Valentino Achak Deng, sommige zelfs met beeld. Wat er echt is en wat fictief, daarmee blijft Eggers ook in dit boek spelen.

woensdag 14 mei 2014

De sneeuwkoningin - Michael Cunningham

Hier is iets hevig misgegaan. Vanaf de eerste zin van deze vertaling. Die luidt:
'Boven Central Park verscheen een hemels licht aan Barrett Meeks, vier dagen nadat hij voor de zoveelste keer door de liefde was geschoffeerd.'
Door de liefde was geschoffeerd... Dat slaat nergens op, en is zeker niet mooi. Zo gaat dat verder. Wegsmelting, veelomvattendheid, de gestaag dwarrelende sneeuw wordt opgepakt en wordt veranderd in flapperende vlagen, hij puft dampwolkjes uit, orakelachtig, aanvechting, zou zijn schedel zo onzacht met het trottoir in aanraking komen dat..., de nathouten saunastoom die de radiatoren uitwasemen, de kronkelende, wentelende zwartheid, etcetera. Het is proza dat met horten en stoten leest; het komt op gang, stopt weer, komt weer op gang, stopt weer. De dialogen zitten vol met truttige bijzinnen; '... of zo, hoor' en 'Ja zeg, dat weet ik heus wel.' Ik hou erg van Michael Cunningham, van Bloedverwanten en De uren. Maar dit is onleesbaar voor mij.

dinsdag 13 mei 2014

Eilanden, rif en regenwoud - Cees Nooteboom

Ik heb deze bundel gekocht om te lezen tijdens de ontbijten in mijn Australiëreis. Cees Nooteboom reist hier dezelfde route als ik doe, van Sydney naar Perth. Nooteboom eindigt in Broome, waar ik toen ik Perth was ook nog wel heen had gewild.
Dit boek is niet alleen een reis door een land, maar ook door de tijd. Het eerste verhaal Sydney, is geschreven in 1989 (voor de val van de muur!) en het laatste Perth en Broome in 2010. 20 jaar aan reizen. Er zitten verwijzignen in naar andere reizen, bijvoorbeeld de Japanreis waar vorig jaar een mooi boek van is uitgekomen in het Perth verhaal. Het is de eerste nooteboom die ik lees, en ik zou mij eigen reisstukken graag spiegelen aan deze, maar zo goed ben ik niet.

maandag 12 mei 2014

barracuda - Christos Tsiolkas

Ik kocht barracuda in Readings in Melbourne, als een van hun boeken voor de Queer readings group. barracuda is een van de beste boeken die ik ooit gelezen heb. Tegenstelde ethnische conflicten, schaamte, onzekerheid, familiewaarden en maatschappelijke klasse conflicteren in één hoofdpersoon, Danny Kelly.
Hij krijgt een zwembeurs aan een posh hoge school in Australië. Deze ervaring maken van Danny 'barracuda', voor wie winnen en woede het antwoord zijn op de uitsluiting en bespotten van zijn klasgenoten. Die uitsluiting en het bespotten zitten voor een groot deel in Danny Kelly's hoofd, als je de reacties van zijn klasgenoten leest zit er ook waardering in, en ook vriendschap. Als Danny Kelly puberig verliefd raakt op een van zijn zwemgenoten, op zijn lichaam en zijn status, en hij wordt afgewezen, hoewel niet direct, vanwege zijn eigen maatschappelijke klasse, kan hij dat niet hanteren en in een prachtige 50 pagina's durende scene tijdens de intocht van de Olympiërs in Sydney in 2000 maakt Danny uiteindelijk kapot wat voor hem al kapot is.
Status en klasse zijn een voortdurend terugkomen thema in deze roman, die, zo dacht ik een bepaald moment in het vliegtuig, eigenlijk een negentiende eeuwse Dickens roman is, vermomd in een hedendaags verhaal. Dan is de zoon van een kapster van Griekse komaf en een Ierse vrachtwagenchauffeur, die heel Australië doorkruist. Hij is in verwarring over wat working class nu eigenlijk is in een maatschappij die klasse zegt af te wijzen, maar voortdurend mensen in hokjes indeelt aan de hand van hun afkomst, over het soms bijna onverholen rascisme, maar ook over zijn eigen aantrekkingskracht tot Australië. Dan Kelly is zowel in insider als een outsider door zijn tijd aan het college. Hij kan niet reageren zoals zijn vrienden Demet en Clyde, of zijn vader, die de klasse en Australië omarmen of keihard afwijzen.
barracuda is een boek over sporters, en het kan niet anders dan fysiek zijn. De roman is heel lichamelijk, vol met pis en poep en seks en spieren en borstharen. Als Dan Kelly in het tweede deel, uit de gevangenis en geen sporter meer, zoekt naar zijn eigen invulling van de rest van zijn leven, verliest zijn lichaam het sportieve uiterlijk en dijdt uit en wordt onverzorgder. barracuda is in die zin een bildungsroman, hoe kom je van A naar B als je logische route onhaalbaar blijkt? Hoe ga je om met je vader, hoe versla je hem, als jezelf verloren hebt? En hoe reageer je als je hem daadwerkelijk verslaat? En hoe hou je een in wezen verscheurde familie in stand als je jezelf al niet in stand kunt houden?
De transformatie van de adolecent Danny, met maar één focus, zwemmen, tot de volwassen Dan wordt niet chronologisch en vol met haken en gaten verteld, vanuit het perspectief van Dan zelf, in eerste en derde persoon. Door deze opzet moet je bij ieder hoofdstuk, zeker in het tweede deel, bij jezelf te rade gaan voor motieven en logica. Dat maakt barracuda een prachtige en sterke roman.
barracuda is een roman over opgroeien, over winnen en vooral over verliezen, over het accepteren van jezelf, van seksualiteit en lichamelijkheid. Het is een boek over een leven vol schaamte, over klasse in een klassenloze maatschappij, over leven met je familie en met je land, in je land. En ik geef toe, ondanks alles, alle woede, alle 'cunts' en de winnaarsmentaliteit vind ik Dan en Danny het hele boek door gewoon eigenlijk erg aardig.

The days of Anna Madrigal - Armistead Maupin


zondag 11 mei 2014

Everyman's rules on scientific living - Kerry Tiffany

Historische fictie over de Beter Boeren Trein, die in de jaren dertig door Zuid Australië reed om boeren bekend te maken met de nieuwe uitgangspunten van het landbouwen. De verslechtering van de bloemconsistentie in de wetenschappelijke experimenten gaan gelijk op met het mislukken van het huwelijk tussen Jean en Robert.
De laatste dertig pagina's heb ik gelezen in een nieuw exemplar omdat ik de Nederlandse vertaling in het vliegtuig had laen liggen.