Sourdough - Robin Sloan

 

Helemaal vergeten te melden dat ik dit boek heb gelezen dit jaar! 

2666- Roberto Bolano

 

'Ik begrijp niets van wat je gezegd heb,' zei Norton.
'Ik heb eigenlijk ook alleen maar onzin uitgekraamd,' zei Amalfatino.

Ik heb het nu uit en ik vind het toch wel bevredigend.

Ik heb een aantal reviews gelezen van mensen die vonden dat het boek nog niet af was, maar dat geloof ik niet, ik denk dat Bolano veelal plotloos schrijft, als een symfonie waarvan je slechts terloops merkt dat alles min of meer bij elkaar hoort. Ik vind dat jammer, want ook ik voelde dat dit een prachtig boek had kunnen zijn als er en duidelijke plotlijn was geweest.

Een markeringspunt van wat mogelijk is in de roman als vorm, schrijft de NY-Times en daar ben ik het wel mee eens. Qua vorm is het uitdagend, zoekt het de grenzen op van hoe je een verhaal kunt vertellen. Toch blijft het wel hangen, blijf je er over nadenken.

De vijf delen zijn heel verschillend. Ik vond bijvoorbeeld het tweede deel volkomen onbegrijpelijk, maar ik las weer dat iemand anders dat deel juist het mooiste vond, terwijl diegene het vijfde deel, dat ik voor een groot deel prachtig vond, weer helemaal niets vond. 

Ik vond het eerste deel interessant omdat op de een of andere manier de romanschrijver Archimboldi die eigenlijke hoofdpersoon is van dat deel, maar hij helemaal niet als romanfiguur opgevoerd wordt. Hij komt alleen tot leven via alle dingen die de vier literatuurprofessoren over hem vinden. 

In het vierde deel wordt het verhaal verteld via de 100-en moorden op vrouwen die in het stadje in Mexico, Santa Catarina, gepleegd worden. Lichaam voor lichaam wordt gevonden, alinea na alinea vol dode vermoorde mensen.

Deel vijf is meer een lineair verhaal over de schrijver Archimboldi, hier wel als romanfiguur door de geschiedenis van Duitsland heen. Eigenlijk qua vorm het meest vanzelfsprekend.

Je merkt dat ik met deel 2 en deel 3 het minst kon. Deel twee was voor mij voornamelijk onbegrijpelijke filosofie, en deel drie, is dat een soort David Lynch achtig verhaal (naar hem wordt gerefereerd)?

Tijdens het lezen moest ik ineens aan Slachthuis vijf denken, dat ik ook dit jaar heb gelezen, met al zijn doden ('Zo gaat dat'). En wat lees ik in 2666 als ik aan Slachthuis vijf denk? '[...] hoewel hij soms, midden onder het vrijen, naar een andere planeet verhuisde [...]'

Vijf miljard jaar eenzaamheid - Lee Billings

 De zoektocht naar leven tussen de sterren

Ik ben wel geinteresseerd in astronomie, maar niet zozeer in leven op andere planeten. Dat zegt wellicht iets over mij. Hoe dan ook zou ik dit boek normaal niet gekocht hebben, maar nu ik het gekregen heb van de boeken van Hans heb ik er van genoten.

Lee Billings schrijft mooi en de mensen achter de astrobiologie krijgen de ruimte. Hun romantische gedachten over leven op andere planeten en onze mogelijkheden daar contact mee te krijgen en te reizen naar andere planeten hebben mogelijk gemaakt dat we nu planeten hebben ontdekt bij andere sterren. Van Frank Drake, die met radiotelescopen het geluid van een andere beschaving wilde opvangen en het SETI programma opstartte, tot Sara Seager, de bedenker van allerlei methoden om met het licht dat we kunnen opvangen dingen te kunnen constateren over de planeet, water, en de atmosfeer. Zo kon zij in proeven met licht van de Aarde het continent Amerika zien langskomen, keer op keer, en zo zonder de Aarde te zien de lengte van de dag berekenen, en het zand van de Sahara zien in infrarood licht, door de warmte ervan. 

Planeten ontdekken kan op twee manieren, heb ik geleerd uit dit boek. Als een planeet voor zijn ster langs trekt is de ster een periode net iets minder helder. Dit kunnen we nu meten. De zwaartekracht van planeten trekt, net als de zwaartekracht van de ster aan de planeet trekt, ook een beetje aan de ster. Als de planeet tussen de Aarde en de ster in staat trekt hij de ster een beetje naar ons toe, en als hij achter de ster staat een beetje van ons af. Door de doorbraken in computertechnologie is dat meetbaar en interpreteerbaar. Eerst werden vooral hete Jupiters gevonden, enorme planeten dicht bij de ster, waarvan de afwijkingen van het sterrenlicht het makkelijkst te zien zijn. Maar de meest voorkomende planeten zijn misschien hete Neptunussen; planeten kleiner dan Jupiter, maar dicht draaiend om de zon. We hebben nog geen theorie over hoe die planeten kunnen ontstaan, volgens onze huidige theorie over het ontstaan van planeten is het niet mogelijk.

De enige planeet met leven die wij kennen is de Aarde, en de hoofdstukken over de geschiedenis van de Aarde vind ik de mooiste uit dit boek. Ik ben altijd Gaiaist geweest, ik vind het idee dat het leven zelf de Aarde en de terugkoppelingsprocessen die ervoor zorgen dat leven kan blijven bestaan heeft ontwikkeld door de omgeving van de Aarde volledig te veranderen erg mooi. Ik kende de koolstof terugkoppeling, waarbij vulkanen CO2 uitstoten, wat met regen neerdaalt op Aarde en via de rivieren in de oceanen terechtkomt en daar in de bodem, om via plaattectoniek uiteidelijk in het magma terechtkomt dat weer door vulkanen wordt uitgestoten, een cyclus van miljoenen jaren, wel, maar heb die nooit gezien als tegenhangen van de Gaia hypothese. Dat kwam pas door dit boek. 

In de latere hoofdstukken raakte ik wel een beetje de kluts kwijt met alle mogelijke missies om een (super) Aarde te vinden, een foto te maken van een pale blue dot. Het blijkt dat we op dit moment misschien wel aan de grenzen zitten van onze huidige technologie denk ik, en dat nieuwe technologieen om de enorme scherpte diepte die nodig is om een Aardachtige planeet daadwerkelijk te fotograferen, en de technieken om het licht van de ster (1 miljoen keer zo licht als de Aardachtige planeet), eigenlijk ruis in dit geval, te onderdrukken zo enorm duur zijn op dit moment, dat nieuwe missies op dit moment niet mogelijk zijn. Maar met de nieuwe martkwerking in de ruimtevaart, de mogelijkheden van superrijken, die, absurd, genoeg geld hebben om een ruimtevaartprogramma op te starten, blijven de astrobiologen optimistisch over de mogelijkheden om buitenaards leven op te sporen. 

Barefoot gen - Keji Nakazawa

 

Between the lines -Chiharu Shiota

 

Dit boek hoort bij de tentoonstelling Between the lines, waar ik ben geweest. Ik heb het later gevonden in de boekwinkel. Haar kunst met de draden is erg kalmerend en draait om geheugen en verbonden herinneringen, maar haar eerdere werk met haar lichaam is juist erg fysiek.

Christo and Jean-Claude Water projects - Germano Celant

 

Dit boek bevat een groot interview met Christo over tal van zijn werken, waardoor je meer te weten komt over hoe zo'n project eigenlijk tot stand komt. Verder staan er foto's en tekeningen in van tal van zijn projecten.

Dit boek hoort bij de tentoonstelling Water projects in Brescia, nav het project Flooting Piers in het Iseo meer in Italië. hier zie je een youtubefilm van deze tentoonstelling.

Ik heb dit boek voor 2,50 euro meegenomen bij een uitverkoop van de plaatselijke boekwinkel.

Nieuw Amsterdam - Russel Shorto

 Eiland in het hart van de wereld

Russel Shorto verteld over de eerste jaren van New York als Nederlandse nieuw land, Nieuw Amsterdam. Russell Shorto is ervan overtuigd dat de Nederlandse oorsprong een van de belangrijkste invloeden is geweest op de ontwikkeling van New York, en daarmee van de hele Amerikaanse cultuur. Dit is een tegenpool geweest van de Engelse puriteinse geest die in Nieuw Engeland overheerste.  Of die invloed nu alleen of vooral aan de Nederlanders die enkele tientallen jaren de baas waren op Manhattan is de vraag. Nu ik dit boek lees, v;lak voor de presidentsverkiezingen in de VS zie je allerlei voorbeelden van zaken die je zou kunnen herleiden tot het verschil tussen de openere samenleving van de Nederlanders tegenover de gesloten samenlevingen van de Engelse protestantse sekten.Dit is in zekere zin logisch als je kijkt naar hoe Nederland en Engeland ervoor stonden tijdens de kolonisatie van Amerika. De Nederlandse godsdienstoorlog was een externe oorlog tegen de Spanjaarden die afliep ten tijde van de kolonisatie van Amerika, Engeland ging juist een tijd tegemoet van jarenlange godsdienstoorlogen. De Engelse kolonisten waren derhalve juist godsdienstige hardliners die het in Engeland niet meer konden vinden, terwijl de Nederlandse kolonisten een groep mensen was van allerlei pluimage die in Amerika vooral wilden boeren en handelen (en bevers schieten).
Russell Shorto vertelt dat de invloed van de eerste Nederlandse kolonie in het Amerikaanse verhaal van hun geschiedenis wordt gedownplayed. Het verhaal van de puriteinse Engelsen is het geschiedverhaal van  Amerika geworden en het verhaal van de NEderlandse kolonie is verontachtzaamd.
Nieuw voor mij was wel dat Nieuw Amsterdam en Suriname niet geruild zijn (waarom leren wij dat?) maar dat de Engelsen Nieuw Amsterdam hebben veroverd en wij Suriname en dat we dat beiden wel een goed vonden.

Of dogs and walls- Yuko Tsushima

Dit kleine boekje (net aan 50 bladzijden) bevat twee verhalen van Yuko Tsushima. Het eerste verhaal A watery realm heb ik al eerder gelezen. Nu heb ik in de trein het titelverhaal gelezen. Daar waar ik The watery realm, een echt Japans verhaal vond, vol met Japanse symboliek van water, is het titelverhaal Of dogs and walls dan weer een heel universeel verhaal over een kindje met een gehandicapt broertje.

Alone in the kitchen with an eggplant - Jenni Ferrari-Adler (ed)

 

Dit boek heeft zijn titel mee. Het stond een paar jaar op de plank in de boekwinkel waar ik werkte voor ik het kocht. Alone in the kitchen with an eggplant zijn essays en verhalen over alleen koken en alleen eten. Het zijn verhalen met een glimlach, maar het valt me wel op dat bijna alle verhalen er over gaan dat de schrijver het juist niet leuk vind voor henzelf te koken of alleen uit eten te gaan.

In tijden van afnemend licht - Eugen Ruge

 

Ik las dit boek op vakantie in Duitsland en op mijn balkon, terwijl de zon onder ging in de strakblauwe avondlucht. In tijden van afnemend licht.

Dit boek verteld eigenlijk drie verhalen. Een deel is steeds dezelfde dag, de verjaardag van op, vlak voor het vallen van de muur, steeds gezien vanuit een ander personage van de familie. Een verhaal is het verhaal van de kleinzoon die met een medische ongeneeslijke diagnose zijn leven probeert vorm te geven door terug te gaan naar Mexico, het land waar zijn familiegeschiedenis begon, en een deel vertelt de familiegeschiedenis van 1952 tot 1991. Ruge verteld het verhaal van de familie en van Oost-Duitsland, met een vileine- hilarische ondertoon. Ik heb ervan genoten.

Het lukte net niet, en ik moest de laatste bladzijde lezen in het licht van mijn huiskamer. De maan keek mij lachend aan.

Kitchen - Banana Yoshimoto

 

Ik heb Kitchen herlezen. Dit is nog steeds een prachtig boek, maar ik las het op het verkeerde moment. Iedere zin van dit boek moet zijn aandacht krijgen, en dat kon ik het niet geven. 

De klap - Christos Tsiolkas

Op reis in Australië las ik Barracuda van Christos Tsiolkas en daarvan was ik erg onder de indruk. Van mijn airbnb huiseigenaar kreeg ik daarom Dead Europe van hem, en zelf vond ik later de Nederlandse uitgave van The slap. Die heb ik nu gelezen. Ik vond dit boek minder dan Barracuda, maar nog altijd interessant. Het draait om een groep mensen die met elkaar verbonden zijn via Aisha en Hector, die een tuin-bbq geven. Het zijn losse relaties; vrienden, collega's, aanhang, kinderen. Op de bbq gebeurt iets waardoor iedere persoon zijn relatie met deze groep mensen opnieuw moet definiëren. Dat gebeurt in verschillende hoofdstukken, met ieder hoofdstuk een andere hoofdpersoon. Er blijft van de groep aan het eind niet veel over. De Australische middenklasse wordt in het boek volledig gefileerd. Het is een hard boek, en ik las dat veel mensen moeite hadden met de grote hoeveelheid C en F woorden. Misschien komt het door de vertaling die het heet verzacht, maar mij is die grote hoeveelheid scheldwoorden eigenlijk niet opgevallen.

The dinosaur hunters - Deborah Cadbury

Op de cover zie je de twee 'dinosaur hunters', Gindeon Mantell en Richard Owen. Op de achtergrond zie je een deel van het schilderij Ancient Dorsetshire van Henry de la Beche, met zoals dinosaurussen op dat moment gezien werden, als enorme zeemonsters en reptielen.
Gideon Mantell was een amateur geoloog, die werd gegrepen door de eerste botten van een dinosaurus die hij vond (later werd deze dinosaurus bekend als Iguanodon). Zijn familie was in verval geraakt en ondanks dat hij een goede baan had als huisarts en daarin door de gemeenschap werd gerespecteerd wilde hij door deze enorme dieren te categoriseren en beschrijven zijn familie weer de eer geven die hen toekwam. Hij werd inderdaad in de geologen society opgenomen, geen gering feit voor een buitenstaander.
Richard Owen was ook een buitenstaander, maar via zijn patronage met zijn latere schoonfamilie trouwde hij als het ware in de juiste klasse. Hij zat in Londen, in het museum, op de juiste plek op de juiste tijd om een groot geleerde te worden. Hij was ook nog eens enorm ambitieus en ging, zoals dat vaker gaat in de wetenschap helaas, over lijken. Iedereen die hem voor de voeten liep werd vermorzeld. Zo ook Gideon Mantell. Owen leende veel van het eerdere werk van Mantell, en ging daarop voort. Hij was degenen die tot het inzicht kwam dat dinosaurussen landdieren waren en hun eigen dierorde verdienden. Hij was degene die de naam dinosaurussen muntte. Maar hij was niet een erg aardig iemand.
Beide mannen zaten eigenlijk op het kruispunt waar de wetenschap zich van de bijbel scheidde. En beiden konden dat eigenlijk niet. Zeker Owen deed er alles aan om geologische theorieën met de bijbel in overeenstemming te brengen, en soms ook andersom. Hij kon niets met de opkomende gedachtegang dat dieren evolueren. God was voor hem degene die de perfecte dieren in de juiste tijd had geplaatst. Door de latere darwinisten werd hij, mede ook vanwege zijn karaktereigenschappen, uit de geschiedenis verbannen, zoals hij Mantell uit de geschiedenis bande. Zijn legacy is behalve de naam dinosaurus ook het National history museum.
Een voetnoot, maar wel een grote voetnoot was er voor Mary Manning. Zij was een arme vissersvrouw die aan de kust van Dorset woonde en een meester was in het vinden van fosielen. De eerste fossielen van 'dinosauriërs', fossielen van de Ichtyosaurus, werden door haar gevonden. Later vond zij ook het eerste volledige skelet van dit dier. Bijna al haar fossiele vondsten moest zij verkopen aan hertogen en graven en dergelijke die ermee pronkten, om haar familie te eten te kunnen geven. een fossiel bracht soms wel een half jaar eten voor haar hele familie op! Na haar dood werd zijn wel geëerd door de geologie society voor haar enorme werk en kunde in het veldwerk.

Zoo city - Lauren Beukes

Science Fiction wordt steeds vaker overgenomen door andere culturen. Dat is mooi! Er is nu Russische SF, Chinese SF, en dit is Afrikaanse SF, hoewel ik heb begrepen dat dit een subgenre is binnen de SF, genaamd Urban fiction, of Urban fantasy.
Hoe dan ook, het is een boek over een alternatief Zuid Afrika, waarin mensen hun zondes dragen in de vorm van een dier. Bij Zinzi December, de hoofdpersoon, in de vorm van een luiaard, die ze bij zich draagt. Het idee van verlies van de luiaard is zo heftig dat dit een eigen ziektebeeld en naam heeft. De 'animalled' verkrijgen een soort eigen magie, bij ieder anders. Zinzi kan dingen terugvinden die zijn verloren door bijna fysieke draden te volgen naar het verloren object. Ze zit zo in de schulden dat ze daarnaast voor een misdaadsyndicaat spammails schrijft. Het mist leuke aan haar werk van het terugvoinden van verloren voorwerpen is de opdracht om vermiste personen terug te vinden. Toch krijgt ze de opdracht om een vermiste rapzangeres van een op doorbreken staand tweeling zangduo van African soul pop music terug te vinden. Haar zoektocht naar de zangeres laat een zinderende pan afrikaanse wereld zien van drugs, magie, sex, muziek, van mensen die hun basis in de wereld zijn verloren en nergens meer aarden, en die hun wereld ook niet veel kan schelen, voodoo en meer van dat. Het is een mesh-up van SF, een noir detective story a la Chandler, horror en fantasy.

Slade house- David Mitchell

Het is altijd fijn om David Mitchell te lezen. Dit is een tussendoortje van hem. Het heeft een strakke vorm, 5 verhalen ieder 9 jaar verder in de tijd, die samen 1 verhaal vormen. Er zijn linkjes met vooral The bone clocks.

Not on the label - Felicity Lawrence

[..] you have to slow down enough to realize.

Ik heb dit boek hergelezen. Ik had dit boek ooit via een bookcrossing ring gelezen en doorgegeven en was onder de indruk, dus heb ik een eigen exemplaar gekocht. Die heb ik nu gelezen, dus eigenlijk is deze kopie van het boek voor het eerste gelezen.

It is not food chain so much as fear chain. The supermarket directors live in fear of losing market share and not being able to deliver endless growth to their shareholders, the supermarktbuyer lives in fear of not meeting his or her targets and always want to buy cheap and sell expensive, the packer lives in mortal fear of being delisted by the supermarkets, the grower lives in mortal fear of having his goods rejected or the price falling below the cost of production. 

Genderqueer - Maia Kobabe

Slachthuis 5 - Kurt Vonnegut

Na Het zwarte boek nog een postmoderne roman waarinde schrijver zelf aan het woord komt.  Billy Pelgrim, de hoofdpersoon, staat los van de tijd. Hij gaat slapen als stokoude weduwnaar en wordt wakker op de dag van zijn bruiloft. Hij stapt een deur binnen in 1955 en komt in 1941 weer naar buiten. Hij heeft zijn eigen geboorte en dood vele malen gezien, zegt hij, en bezoekt regelmatig alle gebeurtenissen daartussenin.  Tijd is los en vast, alle gebeurtenissen zijn vastgevroren. Alleen zo, volkomen losgeraakt van de realiteit, slaagt Billy erin om de verschrikkingen van Dresden te verwerken. Erg indrukwekkend. De waanzin van oorlog en massaslachting komt door de stijl extra binnen.

Het zwarte boek - Orhan Pamuk

Pamuk is volgens mij ooit een museum begonnen en dat begrijp ik wel als ik dit boek lees. Hij houd erg van verzamelingen. Er staan er allerlei in dit boek. Wat de hoofdpersoon allemaal zal vinden als de Bospurus opdroogt, wat er allemaal verkocht wordt in de kruidenierswinkel van Alladin, waar hij allemaal aan denkt als hij in slaap wil komen.
Ik vind het boek behoorlijk Murakamiesk, hoewel Pamuk waarschijnlijk zal vinden dat Murakami behoorlijk Pamukiaans is. Plotseling verdwijnt de vrouw van de hoofdpersoon, en is zijn neef ook verdwenen. Hij vertelt zijn familie verder niets over zijn verdwenen vrouw en doet net alsof ze er nog is, terwijl hij door een soort droomachtig Istanbul op zoek gaat naar aanwijzingen waar zijn vrouw en neef zijn, aanwijzingen die hij in van alles vindt. De helden van Ruya's dectectiveromans leefden daarentegen in een rustige en overzichtelijke wereld waarin ze alleen te maken krijgen met aanwijzingen die de schrijver voor ze bedacht had, verzucht hij ergens.

Japan in honderd kleine stukjes - Paulien Cornelisse

Je hoort vaak over de giftige kogelvis, die Japanners zo graag eten, maar rijstballen zijn veel gevaarlijker.


Dit boekje heb ik geleend van een vriendin. Ik begon er aan met het idee dat het een tussendoorboek zou worden, maar ik vond het verrassend leuk! Het is leuk geschreven, veel gaat over de Japanse taal, maar ook voor mensen die ooit in Japan zijn geweest staat er veel herkenbaars in. Op de foto zie je het boek met notes bij 'mijn' stukjes.

8. Salaryman
Ik ben in het zakendistrict van Tokio geweest. Je kon daar naar de zoveelste verdieping van het stadhuis om Tokio van boven te zien. Ik was er in de avond toen veel kantoren leeg stroomden en daar heb ik inderdaad veel salaryman gezien. Hij komt 's avonds laat thuis, terwijl zijn vrouw de kinderen doet.

13. Banana
Kitchen van banana Yoshimoto is een van mijn favoriete romans. Door dit boek wil ik het nu weer herlezen!

17. Bento
Ik maak graag bento's, meeneemlunches, als ik naar mijn werk ga. In Japan maakte ik ze ook iedere dag, maar omdat de keuken in mijn vakantiehuis uit een eenpits gasstel bestond, Kocht ik daar de ingrediënten voor de Bento in een supermarktje (zie later). Ik was zo blij dat ik Japanse omeletten en rijstballen gewoon in folie kon kopen! Een keer heb ik op de markt mijn bentobakje aan een verkoopster achter een stalletje gegeven en gevraagd of zij het lekker voor mij wilde vullen. Ze keek me wel wat vreemd aan, maar begon er vrolijk aan en had volgens mij een erg leuk moment.

19. Stoere mannen
In veel japanse openbare gelegenheden, waaronder restaurants, mag je roken, maar je mag bijna nergens roken op straat. Dit was zo'n vreemde ervaring toen ik in Japan was, roken in restaurants!

41 Graseters
Dit hoofdstukje gaat feitelijk over het fenomeen dat Japanse mannen niet actief uit zijn op een relatie en erg afwachtend, wat de hoeveelheid relaties niet bepaald ten goede komt. Maar ik heb het genote vanwege de zin: In een Japanse stad hoef je zelden verder dan honderd meter te lopen of je komt een convenience store tegen. Dit klopt! Het zijn vaak kleine buurtwinkeltjes gerund door een familie.

52 Nederlandse woorden in het Japans
Elk japans schoolkind zeult een gigantische schooltas mee; een randoseru.[...] De meeste Japanse kinderen lopen met elkaar, zonder ouders, in kleine kwetterende groepjes naar school. Dit is zo, en ik heb meermalen groepen kinderen, ik denk 5, 6 jaar oud, naar huis zien lopen zonder begeleiding. Ik vroeg me af of Japanse ouders dat niet eng vonden, want de kinderen moeten soms kilometers lopen.

55 Witte mensen
Specifiek zouden witte mensen ervan houden om in Tokio naar de Tsukiji-vismarkt te gaan. Ik heb dit ook gedaan. Het was een van leukere dagen in Tokio.

56 Japanse hypes
Ik denk dat Marie Kondo zo populair heeft kunnen worden omdat er juist in Japan veel behoefte is aan iemand die 'toestemming' geeft om spullen weg te gooien. Haar methode is dus niet zozeer een afspiegeling van een Japanse traditie.
Een Japanse facebook kennis vertelt over Marie Kondo dat we niet moeten vergeten dat Japan een modern land is met alle problemen die een modern land heeft. Dus ook een groot afvalprobleem, en een groot aantal mensen, net als hier, die in hun spullen verdwaald zijn geraakt en er niet meer uitkomen.

74. Hekjes
Al snel werd duidelijk dat de natuur in Japan vaak achter een hekje zit. Dit viel mij ook erg op! Ik hoopte dat er iemand was die dit ook zou zien.

83 kleuren
In Japan zie je veel horizontale verkeerslichten. Dit klopt. Als Westerling moet je tijdens het fietsen er erg aan wennen en opletten dat een verkeerslicht voor je geldt, want ze staan niet op ooghoogte. Je bent zomaar een druk kruispunt opgefietst!

99 Familie
Een ober, een jonge jongen nog, met een dikke bril, duidelijk verlegen met zijn rol in dit etablissement. Ik bekeek hoe hij bewoog, en dacht precies te begrijpen hoe hij zich voelde.

Het internet is stuk - Marleen Stikker

Ik heb dit boek gekocht op de privacy rede van Marleen Stikker in 2020. 'Het internet is stuk' is een uitspraak die ik vaak doe. Marleen Stikker is bij veel betrokken geweest waar ik gebruiker van ben, van DDS tot de Fairphone.
Het leukst vond ik de hoofdstukken over het ontstaan van het internet, de BBS-en en de eerste internetcultuur. Ik zat toen op BBS-en, fidonet, in te bellen met mijn modem. Nog altijd is dat voor mij het internet. Toen, toen was het leuk, waren er groepen waar je kon praten en die netjes gemodereerd werden. Tegenwoordig moeten we het voor modereren hebben van de bedrijven die ons de social media aanbieden. Daar zit ook gelijk een groot probleem, want wie bepaalt dat, en is dat dan geen dictatuur?
Ik lees dit boek terwijl ik hoor over de corona-app, en de grote vlucht die beeldbellen heeft genomen in de zorg sinds de coronacrisis. We kunnen niet anders, zeggen de ziekenhuizen. Maar van de zieke die de dokter wil consulteren wordt dus verwacht dat die in die situatie ook nog eens gaat nadenken over van wie de data is die in de zorgapp wordt gedeeld en of je dat wel wilt. Je wilt gewoon de dokter spreken!
Mijn eigen gedachte is dat we heel vaak van het eindproduct uitgaan als we over een internetapplicatie nadenken. We willen -deze- data. En dan gaan we een app, of in het geval van de sleepwet een wet, bedenken die ons die data geeft. Maar het zou andersom moeten zijn. We zouden moeten nadenken over hoe we data willen verzamelen, en dat verankeren in de wet.
Google en Facebook worden wel erg als de vijand gezien. Maar zijn zij wel zo veel erger dan de grote uitgeverijen die hiervoor onze data bezaten? Een prachtige documentaire over Google Books herinner ik me. Dat was een project van Google om alle boeken van de wereld in de scannen en beschikbaar te maken voor iedereen. Zelf wilde Google de inhoud van die boeken om AI's beter te leren communiceren. Uiteindelijk verliest Google een rechtszaak over het beschikbaar maken van literatuur die de uitgeverij bezit en wordt het project gestaakt. Goed! denk je dan. Maar die uitgever is niet van plan om het boek ooit weer uit te geven. Waar Google het in ieder geval beschikbaar maakte voor de wereld (en ik geef toe ik ben biased want ik vond die scanner geweldig!), sluit de uitgever het boek op in zijn kluis zodat wij er nooit meer aan kunnen komen. Wat is dan winst?
Een andere voorbeeld. Daar waar regeringen direct alle data uit de corona-app centraal wilden opslaan, melden Google en Apple doodleuk aan ze dat zij hun besturingssysteem niet zo gaan maken dat dat kan.
Ik ben het met veel dingen uit dit boek wel eens. Maar op de een of andere manier wordt het niet inspirerend. Ik heb niet iets waar ik mee aan de slag kan. Het is interessant, er komen veel denk gebieden, filosofie, klimaatkunde, economie, hardcore coderen, lesgeven, maatschappijleer, informatica, bij elkaar, maar het blijft erg meta. Het is allemaal een prachtig goed idee. En nu?

Buxton spice - Oonya Kempadoo

Deze foto is van het blog van Nicole Adriaans.

Dit boek bestaat uit herinneringen aan Guyana van Lula, van een meisje van 12. Dat is ook wat de buxton spice boom is die bij het huis staat; de boom die alles kon zien (Buxton spice overigens, is een soort mangoboom). Ik wist dat hij overal in Guyana dingen kon horen gebeuren. De beschrijving van die boom is een mooi hoofdstuk. Er leefde jowari's in. En korstmossen en schimmels en de grote powisievogel. Stond daar maar op te zwellen van alle geheimen.
Door dat gegeven wordt het boek wel wat fragmentarisch. Korte hoofdstukken van herinneringen aan elkaar geregen. Emelda trouwde met Ricardo DeAbro toen ze zestien was en kreeg achttien kinderen, van wie er veertien nog leefden. Omdat er zo veel zijn worden de personages, behalve Lula, ook fragmentarisch. De zus van, de varkenshoeder, twee prostituees, de winkeleigenaar. Even zijn ze er en dan weer weg.
Het is of alles staat te ontploffen in dit boek. De sociale cohesie, de structuur van het land, de mensen, en Lula zelf.
Lula ziet zelf alle raciale spanningen in het dorp, waar hindoestanen wonen en zwarten en portugezen en witten en... Geen moslims meer, want die zijn weggejaagd en de moskee is kapot geslagen. De kinderen komen er om te spelen en het bidden naar Mekka na te doen.
Lula ontdekt haar eigen seksuele geladenheid en de seksualiteit van anderen. De voortdurende focus op seks vond ik wel grensoverschrijdend voor een 12 jarig meisje.
Lula ziet het huiselijk geweld, het slaan met de riem en rietjes omdat de varkens niet zijn gevoerd of omdat er wordt gedacht dat het Portugese meisje het aanlegt met een zwarte jongen, of de dief die kapot geslagen wordt voordat de politie ingrijpt.
Nog verder weg is de dictatuur van Guyana, de dikke buiken van de machthebbers, het volkslied dat overal gespeeld wordt (opstaan!), haar moeder die wordt meegenomen omdat ze vergeten is binnen de gestelde twee dagen dollars om te wisselen in Guyaans geld. De scene waarin de politie komt om huiszoeking te doen in Lula's huis en van hun moeder best mogen zoeken maar hun schoenen uit moeten doen, We laten geen schoenen in huis toe, is heerlijk. Tot het einde, want als de politie iets zoekt vindt het dat natuurlijk, zelfs op witte sokken.
Er wordt in het origineel in slang gesproken, dat merk je omdat de vertaler wel probeert dat in het Nederlands zo te houden met korte zinnen zonder zelfstandig naamwoord en volkse taal. Maar slang vertalen is heel moeilijk, en ik vind het hier niet echt werken.
Het boek stopt vrij abrupt, maar misschien de herinneringen aan Guyana ook wel.

The Englishman who went up a hill but came down a mountain - Christopher Monger

Ik zou dit jaar fietsen in Wales, maar dat ging niet door wegen de coronacrisis. Zelfs in een boekenblog ontkom je er niet aan! Ik heb dit boek ooit, in 2011, als bookcrossingboek gekregen, ik heb geen idee meer hoe. Via de Openbare Book Crossing Zone denk ik.
Anyway, ik heb dit boek nu gelezen omdat ik nu in Wales zou zijn, en dit boek er speelt. Het is een leuke romantische komedie over twee kaartenmakers die in de eerste wereldoorlog een kaart van Wales moeten maken van de oorlogskamer. Bij het opmeten van de eerste berg in Wales, blijkt het niet hoog genoeg te zijn om een berg te heten. Dat laten de dorpsbewoners niet op zich zitten!
Dit boek was oorspronkelijk een film met Hugh Grant. Het tikt netjes de boxen aan die bij een romantische komedie horen, maar is gewoon erg grappig en voor een filmboek erg goed geschreven.

Zuiverheid - Jonathan Franzen

Een tennisbal tegen de muur slaan was de Temesta voor de arme mensen.

Ik wilde een boek lezen over het nu. Daar heb ik er maar weinig van, volgens mij worden er ook weinig boeken geschreven over het nu, over de manier waarop we informatie tegenwoordig beheren en gebruiken. Daar gaat dit boek inderdaad over.
Pip, eigenlijk Purity (Zuiverheid) Tyler is een twintiger die woont in een kraakpand in Californië, opgevoed door haar moeder zonder haar vader te kennen. Het niet kennen van haar vader heeft een enorm gat geslagen in haar wezen en als haar moeder blijft weigeren iets over haar verleden te vertellen, gaat ze als stagiair werken bij Andreas Wolf, die een soort Wikileaks-achtig project runt in Bolivia. Daar hoopt ze met de kennis van het naar boven halen van geheimen die de mensen van dat project beheersen meer te weten te komen over haar vader. Andreas Wolf heeft zijn eigen geheim uit zijn jeugd in Oost-Duitsland, dat hij koste wat kost wil bewaken en misbruikt Pip voor zijn eigen doelen. Het is allemaal een smerige toestand van verraad en leugens.
Franzen maakt een verbinding tussen de wereld in Oost-Duitsland, waar de staat alles van iedereen wist door bijna iedereen spion te laten zijn van iemand anders, en het internet, waar bedrijven bijna alles van iedereen weten door ze spion te laten zijn van zichzelf. Het is geen vrolijk beeld van het nu.
Er is wel een parallel met The Circle van David Eggers. Ik vind The Circle echt een beter boek, interessanter omdat ik me daar meer mee kon verbinden dan met de journalistiek in dit boek.

Ik had wel moeite met de psychologie van de personen in het boek. De ingewikkeldheid die zij maken van relaties, de jaloezie, de verkramptheid. Zijn mensen zo? Voor mijn gevoel zijn ze allemaal wel in meer of mindere mate raar. Wellicht ben ik gewoon niet goed genoeg in psychologie om daarin helemaal mee te gaan. Pip vond ik geloof ik nog het aardigste van het stel, maar misschien omdat zij de jongste is en je hoopt op de toekomst, terwijl de anderen allemaal zo vast zitten in hun routines.
Door de constructie had ik ook wel het gevoel dat er herhaling zat in de roman. Dingen die je al had geconcludeerd uit een eerder deel, die in een volgend deel nog een keer volledig worden verteld.
Het boek is wel werkelijk subliem geschreven.

Dit is een van de weinige boeken die in de VS spelen die ik ken waar de hoofdpersonen zich met trein en bus verplaatsen, viel mij op!

Moesson - Robert D. Kaplan

Ik heb dit boek gekocht als scheidingsboek tussen de boeken uit Europa en uit Azië. Kaplan is Amerikaan natuurlijk, maar hij probeert de Indische oceaan hier vanuit Aziatisch perspectief te schetsen.

Voor ons Europeanen begint de Indische oceaan als wij hem ontdekken, eerst de Portugezen, daarna wij Nederlanders en de Engelsen. Daarvoor lijkt hij niet te bestaan. Maar daarvoor was de zee natuurlijk een grote handelsoceaan voor alle gebieden daaromheen, vooral door de moessonwind, die schepen over de oceaan joeg. Oman was een grote handelshub, de Chinese generaal Zhe voer met zijn jonken van China naar Afrika, Zanzibar was een multicultureel handelscentrum, specerijen werden vervoerd van Indonesië en India naar Arabië. Daarna begon de overheersing van de Indische oceaan door de Eurpeanen. Nederland komt er niet goed van af. Wat deed de VOC eigenlijk in Indië? Met andere woorden, hoe gedroegen de Nederlanders zich? Het antwoord is: verschrikkelijk slecht. De afstand die Kaplan heeft tot het onderwerp is in dit geval verfrissend.

Op dit moment komt volgens Kaplan de tijd terug dat Azië de Indische oceaan weer gaat beheersen. Die toekomstvisie zie je in alle landen in dit boek, die mee willen liften op betere economische omstandigheden. Het voorbeeld is zijn veel gevallen de Emiraten. de steden moeten het Dubai van ... worden. Maar je leest ook de moeilijkheden van de mislukte staten. Somalië bestaat niet, Pakistan is een mislukt idee, China een eenpartijenstelsel, Myanmar is het drugscentrum van Azië, Sri lanka heeft de oorlog met de Tamils op verschrikkelijke wijze gevoerd, Bangladesh is straatarm en India en Indonesië zijn de twee democratieën die worden belaagd door geloofsextremisme. Tussen die twee uitersten bevind deze wereld zich, waar het vooruitgangsdenken plaatsvindt in een derde wereld omgeving. Dit vooruitgangsdenken lijkt in veel gevallen toch meer op een droom dan een realiteit. De steden die het nieuwe Dubai zouden moeten worden ken ik, tien jaar na het verschijnen van dit boek, nog steeds niet, en veel is een terugverlangen naar de tijd toen het nog goed ging met het land.

Dit boek is voor het eerst uitgegeven in 2010, tien jaar geleden nog maar. Maar tijdens het lezen merk je hoeveel er in die tien jaar is veranderd. Kaplan schrijft dat hij hoop heeft dat India een democratie is die zich vanwege die democratie zal verzetten tegen het hindoe-extremisme. Inmiddels is Modi president. In Indonesië is inmiddels een oud generaal aan de macht, en ondanks de voorbeelden die Kaplan geeft dat de islam in Indonesië een andere is dan die in Arabië omdat het ingebed is in een andere cultuur, is er een strijd gaande om de sharia overal in Indonesië in te voeren. In Thailand zit een andere koning binnen een door de strijdkrachten geleid land, in Myanmar zijn verkiezingen geweest met een soort democratische regering, maar worden Rohina wreed uit het land gezet. Baken van stabiliteit is China.
Bijna alle vooruitgang moet worden gerealiseerd met olie. Pijpleidingen voor olie en gas naar China, havens voor de opslag van olie en gas, kanalen voor de doorvoer van olie en gas. In die zin is er in de afgelopen tien jaar ook veel veranderd hoop ik, is het denken over energie minder het denken in olie en gas, en meer in hernieuwbare bronnen. Wat daar de gevolgen van zijn voor deze regio is onduidelijk.

Het was interessant om over plekken te lezen, zoals Oman, of Zanzibar, die ik eigenlijk niet ken.

De graaf van Monte Cristo - Alexandre Dumas

Ik heb drie boeken geprobeerd voor ik deze ging lezen. Blijkbaar heb ik in deze tijden van corona gewoon behoefte aan no-noncense boeken. Gewoon een avonturenroman die veel invloed heeft gehad op zowel de hedendaagse wraakepossen als de hedendaagse soapverwikkelingen.
Ik had wel last van de vertaling,die heel erg jaren zeventig voelde.

De Volkskrant Leesclub: Cliënt E. busken

Voor de Volkskant leeclub heb ik dit boek gelezen. Onze eindopdracht was een kleine recensie te schrijven van minder dan 250 woorden. Dit is de mijne, nav de review op dit blog:

'Al die langsstuivende gedachten ritselen als weggewaaid papier'. Arme E. Busken, een oude man in een zorgcentrum. Hij praat niet, hoort niets, of misschien wel. Maar in zijn geest dwarrelen allerlei woorden en zinnen. Tot meneer Busken dringt niks meer door. Welk een grove misvatting. Hij wil niets. Hij wil een sigaret roken. Hij heeft er nog maar twee, daarna wordt het afkikkeren. De hele roman beslaat en dag in het verzorgingshuis, van de nieuwe verzorgster tot de barbecue in de avond. Verder gebeurt er niets, en is de roman alleen de gedachtestroom van E. Busken. E. Busken zit vastgegord in zijn rolstoel, de lezer zit vastgegord in zijn gedachten. Zijn stream of consciousness verrijkt de Nederlandse taal. Prachtige zinnen, heel ritmisch. Zet er een beat onder en het is hip-hop.
Waar de zorgverleners buiten E. Buskens hoofd zitten, en niet weten wat er in hem omgaat en wat ze moeten doen, zitten wij, de lezers volledig in zijn hoofd. Maar veel meer over hem te weten komen wij lezers ook niet. E. Busken is de onbetrouwbaarste der onbetrouwbare vertellers. Er zijn wat glimpen van een verleden, maar ook dat wordt niet zeker. Wat zeker is is dat alles wat E. Busken denkt niet de waarheid is en daarmee blijven alleen de gedachten over. Maar wat voor gedachten toch, wat voor in prachtige taal uitgesponnen gedachten. Je voelt de man in totale verwarring, de gedachten die herhalen en stoppen, de eigen tijd waarin hij leeft.

The long way to a small angry planet - Becky Chambers

Lekkere no nonsense science fiction over de bemanning van een tunnelschip dat de opdracht krijgt ruimtetunnel te bouwen van het midden van de galaxy, waar een nieuw ruimtevolk zich bij de ruimtealliantie heeft aangesloten. Maar de alliantie heeft eigenlijk alleen oog voor het oogsten van het gebied, en het nieuwe volk heeft ook zo zijn eigen redenen om akkoord te gaan. Iedereen op het schip, van verschillende galactische rassen heeft een eigen cultuur en soms ook eigen geheimen. Via marktplaneten en ruimtemanen, overvallen en ontmoetingen met familie gaat de lange weg, waar dit boek inderdaad voornamelijk over gaat, naar de boze planeet, waar de tunnel moet beginnen.
Het leuke van SF vind ik dat er allerlei voor ons mensen vanzelfsprekende aannames over identiteit, ecologie, gebruiken en communicatie overboord gezet worden omdat er andere galactische soorten opgevoerd worden. Dat gebeurd ook in dit boek. De karakters zijn allemaal loveable, en eigenlijk gebeurd er nou ook weer niet zoveel. Becky Chambers heeft een mooie wereld gecreëerd waar ze nog wel even mee vooruit kan, want er zitten allerlei wezens in die nog niet zijn uitgediept in dit boek.

vogels zonder vleugels - Louis de Bernières

Verliefd zijn is over het algemeen het ergste wat een man of vrouw kan overkomen, en wanneer het gebeurt, kijken we er allemaal hoofdschuddend naar, en danken we god dat het ons nooit is overkomen, en bidden we dat het onze kinderen nooit moge overkomen.

Ik heb dit boek meegenomen uit een little free library, omdat het me een lekker leesboek leek over een groep dorpsbewoners in de Ottomaanse cultuur van de 19e eeuw, die met elkaar overhoop liggen, elkaar liefhebben, trouwen, kinderen krijgen, relaties hebben. Dat is ook zo, maar het is ook een gruwelijk boek. Vooral de delen met beschrijvingen van Gallipoli grepen me erg aan. Op andere plekken in het verhaal is er nog iemand om je aan vast te klappen, iets dat nog ergens leuk is, iemand, terwijl in de delen over Gallipoli er alleen gruwelijkheid lijkt te bestaan. De aanval van Griekenland op Turkije en de grote volksverhuizing na de oorlog ken ik uit een ander boek, Middlesex van Jeffrey Eugenides begint er mee.

'Zijn de Grieken Ottomanen net als wij?'
'Nee, vanaf nu zijn jullie Grieken, en geen Ottomanen. En wij zijn ook geen Ottomanen meer, wij zijn Turken.'

Ik had het gevoel dat er geen eind lijkt te kunnen komen aan de gruwelijkheden die wij mensen elkaar aan kunnen doen.

Dan hoor je vaak de vogels luid en duidelijk zingen, want ze zeggen tegen elkaar: 'Wanneer die mensen hier weg zijn, dan zal dit land weer van ons zijn,'

Nu mag dit boek verder als bookcrossingboek, en ga ik een boek uitzoeken waar geen oorlog in zit.

Client E. Busken - Jeroen Brouwers

Al die langsstuivende gedachten ritselen als weggewaaid papier, door het geritsel heen klinkt een aanzwellend en weer in geluidskracht afnemend zoemen, constant gemompel als door verschillende allerlei monden, almaar hernomen, almaar terugkerende, in cirkels verlopen gedachtengeluiden, als je het nog gedachten kunt noemen, hoe het gedwarrel gemijmer gepieker anders benoemen, noem het mijn multiversum van gefluiser en gegons, iedere gedachte is een gekleurde rorschachvlek met geluid.

Deze roman gaat over E. Busken, een oude man in een zorgcentrum. Hij praat niet, hoort niets, of misschien wel. Maar in zijn geest dwarrelen allerlei woorden en zinnen. Tot meneer Busken dringt niks meer door. Welke een grove misvatting. Hij wil niets, hij wil niet naar de barbecue, hij wil een sigaret roken. Hij heeft er nog maar twee, daarna wordt het afkikkeren. De hele roman is een dag in het verzorgingshuis, van de nieuwe verzorgster tot de genoemde barbecue. Verder gebeurt er niets, en is de roman alleen de gedachtenstroom van E. Busken. E. Busken zit vastgegord in zijn rolstoel, de lezer zit vastgegord in zijn gedachten.
Met stream of consciousness romans heb ik over het algemeen grote moeite, maar deze vond ik heel mooi. De taal doet me nog het meest denken aan de zinnen van Dimitri Verhulst in Godverdomse dagen op de godverdomse bol. Prachtige zinnen, heel ritmisch. Zet er een beat onder en het is hip-hop.
Waar de zorgverleners buiten E. Buskens hoofd zitten, en niet weten wat er in hem omgaat en wat ze moeten doen, moet hij nu onder curatele gesteld worden?, zitten wij, de lezers volledig in zijn hoofd. Maar veel meer over hem te weten komen wij lezers ook niet. E. Busken is de onbetrouwbaarste der onbetrouwbare vertellers. Er is een moeder, glimpen van een verleden in Indië, een dochter, maar ook dat wordt niet zeker. Wat zeker is is dat alles wat E. Busken denkt onzeker is.
Ondanks dat dit boek geen inzicht geeft in de geest van een dementerende, en dat ook niet wil doen, voel je de man in totale verwarring, de gedachten die herhalen en stoppen, de eigen tijd waarin hij leeft.

Leon & Juliette - Annejet van der Zijl

The ghost map - Steven Johnson

The triumph of twentieth-century metropolitan life is, in a real sense, the triumph of one image over the other: the dark ritual of deadly epidemics replaced by the convivial exchanges of strangers from different backgrounds sharing ideas on the sidewalk.
It is strange to have read this book at this time, when, for the first time in 100 years, this triumph is challenged. When I started reading the world was still sharing ideas on the sidewalk, the virus seemed far away. Outbreaks had a ominous peamble, too. Newspapers would track the disease's progress through the harbours and trading towns of Europe, as it marched relentlessly across the continent. And so we did, track the corona virus, from China to Italy to the first people getting it in my country, the Netherlands. When I ended the world was in lockdown, not a pumphandle to be switched off.
I am impressed by the investigators in the book, who did not only come with the first solid theory of how cholera spread, but did this with a lot of inventive and for the days new techniques in statistics, investigations and mapmaking, from door to door interview investigations to the ghost map.
There were a lot of small sidesteps in the book I enjoyed and made me realize things I did not know, like the way the population growth of the 19th century and the drinking of tea coincided or a letter posted at nine a.m. would reliably find its way to its recipient across town by noon.

The Stone Gods - Jeanette winterson

This was a lovely read. It reminded me of works by David Mitchell, with the three stories in different eons and places and connected by books and manuscripts handed on in the story. The first story is about a people and a robo sapiens setting out to a new planet, planet Blue, while their own planet is dying due to to heavy use of the planet. The second story is set on Easter Island, that is on the brink of collapsing due to to heave use of resources. The third and fourth story are set in the distance future on Earth where the new robo sapiens is learning to be a oracle for human questions.
It looks like a SF story about humans conflict with its environment, but in the end it is a story about humanity and human feelings.

Lonelines isn't about being by yourself. That's fine, right and good, desirable in many ways. Lonelines is about finding a landing-place, or not, and knowing that, whatever you do, you can get back there.
But I never found a place to land.

It is also a retelling of Robinson Crusoe.

I marked a lot of other quotes I found funny or notable, thoughts about our relationship with animals, robots and humanity, men and women, or just plain funny.

But any of us who is older must somehow for the War into lives that also existed before the war.

Do you [men] ever think about a world where there are no grown women at all? Just little girls?

In fact, I am depressed which is pretty much illegal.

'Humans share 97% of there genetic material with apes,' said Spike, 'But they feel no kinship.'

'Dinosaurs will depress the house prices.'

'Stories are always true,' said Handsome. 'It is the facts that mislead.'

Now that we are in space I feel much better. I think maybe I was allergic to gravity. It is kind of flattening.

In the days before we invented spacecraft, we dreamed of flying saucers, but what we build were rockets: fuel-greedy, ineffecient and embarassingly phallic.

'You are a robot,' I said [...].
'And you are a human being - but I don't hold that against you.'

'I never heard of an activistic robot'

Maybe I could [...] Maybe if I had [...] Maybe if I met [...] The maybe Islands are hostile to human life.

'But economics of purpose is not about making money; it is about realigning recources.'
'Isn't language wonderful?'

It says on my timesheet today is for mobile data recognition.'
'What is that?'
'We're going for a walk.'

I had a great time with the novel.

Stille sneeuwval - Yunichero Tanizaki

Ik heb genoten van dit boek. Ik heb andere boeken van Tanizaki gelezen en wat opvalt is dat het verval en seksuele en machtsrelaties in dit boek heel bescheiden op de achtergrond spelen, waar ze in andere Tanizaki's veel prominenter aanwezig zijn. Dit boek, over een geslacht van een gegoede Japanse familie die in verval (daar is het dan toch) is geraakt, en nog bestaat uit vier zussen en twee aangetrouwde broers, doet erg denken aan Jane Austen in Osaka. De manier waarop heel organisch de Westerse wereld in deze Japanse familiewereld is doorgedrongen, Westerse kleding, drank, film, tegenover Sake, kimono's en Kabuki, is heel mooi beschreven. Ook de manier waarop tijd voortschrijd vind ik erg mooi. de wereld aan het eind van het boek is een heel andere dan de wereld aan het begin van het boek. Tanizaki doet dit zonder die buitenwereld echt te beschrijven. Slechts heel sporadisch komt er iets van nieuws door in deze roman, hoewel de familie wel op de hoogte blijft en altijd de krant leest. Tanizaki doet dit bijna Hitchcockiaans; wij, de lezer weten dat de oorlog tussen de verwachtingen en plannen van de zussen komt, de zussen zelf niet. Als aan het eind van het boek de toekomst van de zussen vast lijkt te liggen, weten wij dat die nooit uit zal komen. De wrange smaak daarvan voel je tijdens het lezen van de roman.

De gezongen Aarde - Bruce Chatwin

Volgens mij is de woestijn niet geschikt voor witte mensen om in te leven, de leegte, de warmte, je kan het alleen overleven met de nodige drank op. Voor aboriginals is leven in de woestijn binnen de witte maatschappij niet mogelijk zonder hun eigen cultuur te verliezen, ze kunnen het alleen overleven met de nodige drank op. Bruce Chatwin komt voor zijn gesprekken dan ook veelvuldig in bars. De witte mannen zijn alcoholisten met een wit privilege, de aboriginals zijn nurkse dronkaards. Ik was er wel klaar mee en heb het na 150 bladzijden opgegeven.

Tell me your story - 100 jaar storytelling in Afrikaans-Amerikaanse kunst

Gelezen tijdens het bekijken van de tentoonstelling in Kunsthal Kade.

Onorthodox - Deborah Feldman

Ook jaren later, toen ik met wijd open ogen de wereld in keek, was ik in mijn hart nog onschuldig.

Ik heb dit boek gelezen voor mijn boekenclub. Ik had er geen bezwaar tegen toen het werd gekozen, maar het leek mij niet echt mijn boek. Dat viel reuze mee, het was prima om over de vrouw die zich losmaakte van een Chassidische sekte te lezen. Ik moest wel om de tien bladzijden bedenken dat dit verhaal zich afspeelt in 2000, niet in de jaren 30 of 50 van de vorige eeuw. Ergens in het boek beschrijft ze hoe de vaatwasser schudt en hete stoom produceert en het geluid van de stofzuiger alles overstemt. Dat is zo'n moment waarin je ineens weer beseft dat het niet in een ver verleden speelt, maar in het nu. Deze Chassiden wonen in Brooklyn, en hebben een heel deel van de wijk voor zich. Dat verbaast omdat ik bij sektes toch altijd aan een kleine groep binnen een kerkgenootschap denk, een paar 100 man.

Pas aan het eind van het boek maakt Deborah Feldman zich los van de Chassidische wereld. Daarvoor beschrijft ze haar leven binnen de gemeenschap en de controle van de sekte op alles wat er gebeurt. Het is voor mij een hyper mannelijke wereld. Vrouwen hebben weinig in te brengen, mogen ook niet studeren, want dat is niet nodig. Vrouwen van de Chassiden trouwen rond hun 16e 17e, als ze volwassen zijn, en moeten kinderen baren om de Joodse gemeenschap te herbevolken. Ook Deborah Feldman wordt omstreeks die leeftijd uitgehuwelijkt. Haar stieffamilie, haar moeder is de chassidische sekte ontvlucht, haar vader heeft een laag IQ en is niet in staat om voor haar te zorgen, kiest haar man voor haar uit. Op een moment in haar jeugd, als ze nog jonge puber is en naar school gaat, heeft ze niet de juiste kleren aan voor een meisje, en moet ze naar huis tijdens schooluren om zich netjes te kleden. Ze verbaasd zich over de straten waar ze loopt, waar normaal rond dit uur geen enkele vrouw te vinden is, die zijn thuis en de meisjes naar meisjesschool. Een meisje en vrouw moet zich bedekt kleden, want  elke keer als een man een blik werpt op een lichaamsdeel dat bedekt had moeten blijven, begaat hij een zonde, maar erger, de vrouw heeft hem tot die zonde gebracht. Kinderen moeten worden geboren omdat het de verantwoordelijkheid is van de volwassenen om ze op te laten groeien als goede Joden, dat geeft het leven van volwassenen de betekenis.
Deborah Feldman houd van lezen, en de stukjes die zij schrift over lezen en boeken vond ik erg interessant. Ze schrijft gewoon over wat haar in een boek heeft geraakt, waarom ze een hoofdpersoon zo leuk vond en waarom ze bepaalde passages in haar jeugd bij de Chassiden en haar volwassen leven buiten de sekte anders las. Ze mocht natuurlijk niet lezen,dus ze verborg haar boeken. De ergste schande was dat ze een Tora kocht in vertaling. Dat mocht echt niet!! Later als ze volwassen is en denkt over het stappen uit de Chassidische sekte schrijft ze: Ik verwonderde me over het feit dat die schrijvers het vanzelfsprekend vonden dat ze mochten zeggen wat ze wilden en hun diepste geheimen op papier mochten zetten, terwijl ik me niet eens kon voorstellen dat ik op een dag misschien geen geheimen meer zou hoeven hebben.
De Chassiden strijden, dit verbaasde me ook, tegen de staat Israel. Het zionisme is een ongekende rebellie, schrijft Deborah Feldman, wat een belachelijk idee dat we onszelf uit onze ballingschap kunnen verlossen. Ze demonstreren en houden borden met 'vernietig Israel' erop.
Deborah Feldman schrijft openhartig over de seksuele moraal van het huwelijk, en hoe de familie alles wat er in en buiten de slaapkamer gebeurd te weten komt. Het huwelijk lijkt niet tussen twee personen, maar de hele familie. Ze schrijft ook open over de bevalling van haar zoon. Ik weet niet of ik eerder zo beschrijvend heb gelezen over wat het moment van de bevalling betekent voor een vrouw. Door de bevalling krijgt Deborah Feldman behalve haar zoon ook zichzelf weer terug, haar ik die verloren leek te zijn.
Haar zoon wordt besneden, maar ik wist niet dat jongens al zo jong besneden werden, al na een paar weken na de geboorte.
Het is een rare wereld, waar wij ons bijna niets van kunnen voorstellen.

Na een auto ongeluk dringt er bij Deborah Feldman een besef door dat de Chassidische sekte en haar man er niet voor haar zijn en dat ze haar eigen weg wil vinden. Maar eigenlijk gebeurt dat al veel eerder, heel langzaam. Ze gaat verhuizen met haar man, uit het beknellende Brooklyn naar een Chassidische gemeenschap net buiten NY, waar de regels en de controle niet zo scherp zijn. Ze gaat studeren, bookhouden vertelt ze haar man, maar literatuur in werkelijkheid. Ze gaat dus leren autorijden en komt steeds meer in contact met mensen buiten de Chassidische gemeenschap.
Ze begint een blog over haar leven, anoniem. Ik zag ook de Netflix documentaire over de Chassiden, waarin de rabbijn grote tirades houd over de mobiele telefoon. Misschien dat juist het internet en de smartphone ervoor zorgen dat de normale wereld binnendringt in de Chassidische gemeenschap, dat de rabbijn en de andere oude mannen er geen absolute controle meer over kunnen hebben, zoals ze zo lang hadden.

The rise and fall of the Dinosaurs - Steve Brusatte

Ik heb een heerlijk boek over dinosauriërs gelezen, The rise and fall of the dinosaurs. Als kind was ik helemaal verslingerd aan dino's. Ik had een  piepschuimen blok afgebrand in de vorm van een soort landschap met bergen en dalen en daarin modeldino's op mijn kamer, een beetje zoals sommige mensen modelspoorlijntjes in een landschap hebben rijden. Het was begin jaren tachtig, en de dino's die we kenden kwamen uit allerlei verschillende tijden. Zo had ik een Tyranosaurus, een Stegosaurus, een Triceratops en een Brontosaurus, die uit verschillende tijden komen. Ik had ook een soort pre-struisvogel, die wellicht weer van veel later kwam, en een gepantserde Akylosaurus.
Er was nog veel niet bekend van dino's, de opgravingen in China en Zuid Amerika waren nog niet gedaan. Steve Brusatte lijkt bij alle opgravingen betrokken te zijn geweest, van de allereerste protodino's in Polen, de gevederde dino's in China, de enorme dino's in Zuid-Amerika en natuurlijk de Tyranosauri in de VS. Zijn eigen verhaal is een beetje versnipperd, omdat het verhaal van de dino's chronologisch verteld wordt. Zo is Brusatte ineens van post-doc weer student of puber met een fascinatie voor paleontologie en dan weer leraar op de Universiteit.
Wat ik heb opgeschreven in mijn schrijfboekje:

Dino's voorvaderen zijn de archosauriërs, die een evolutionaire lijn hebben met de krokodilachtigen, en via protosauriës naar dinosauriërs. Die link is vaag, wat dinosauriërs zijn is een wetenschappelijke afspraak, namelijk alle rechtstreekse voorvaderen van de eerst gevonden sauriërs, Iguanodon en megalosaurus. Een dier dat dar net onder zit is dus qua afspraak geen dinosauriër, maar dat zou je niet aan het dier kunnen zien. De dinosauriërs zijn onder te verdelen in de duckbills zoals Iguanodon en een andere lijn daarvan de Triceratops, de Sauropods, de langnekdino's zeg maar, en de theropods, de vleeseters. Uit de lijn van vleeseters evolueren uiteindelijk de vogels!

In het begin van het Trias waren de krokodilachtigen _de_ grote dieren, (proto)dino's waren vooral kleinere soorten die samen leefden met de krokodilachtigen, maar duidelijk in de schaduw. Door de groete uitbarstingen van vulkanen aan het eind van het Trias en het begin van de Jura veranderde het klimaat, wat tot uitsterven leidde van de grote krokodilachtigen. De voedselniches die ontstonden werden ingevuld door de dino's. Door de grote hoeveelheid voedselmogelijkheden ontstond er een grote verscheidenheid van dino's. Die was de tijd van de sauropods, de Brontosauriërs en dergelijke. Al het land was in het Trias nog verenigd in een groot continent. Begin van de Jura splitste het continent zich op, maar er waren nog landbruggen nar overal, zodat elke soort overal kon op land kon komen.

Hoe konden Sauropods zo groot worden?

• Ze konden zonder veel energie te gebruiken heel veel te eten vinden!
• Ze hebben speciale longen, net zoals vogels nu nog steeds hebben, zodat ze bij het in- en uitademen zuurstof kunnen opnemen.
• Ze groeien heel snel
• Hun botten zijn extreem hol, maar toch stevig, zodat ze groot kunnen worden, maar niet zo zwaar als wij bij hun grote zouden zijn met onze massieve botten.
• Hun lichaam zit vol luchtzakken (ontdekt door afdrukken daarvan in de botten die zijn gevonden), voor de afvoer van hitte.

Aan het eind van de Jura vind weer een klimaatverandering plaats, waardoor er een uitstervingsgolf plaatsvindt. Niet zo groot als die aan het begin van het Trias, of het begin van de Jura, maar op het Noordelijke halfrond sterven de sauropods uit. De voedselniches worden overgenomen door de duckbills, de Triceratopsen en dergelijke. T-rexen, de koning van de sauriërs, evolueren vanuit kleine snelle sauriers, ongeveer zo groot als een dog. De continenten zijn nu niet meer met elkaar verbonden, daardoor ontstaat over de wereld in het Krijt de grootste verscheidenheid aan dino's. Hele kleine dino's op de eilanden die laten Europa worden, de wereld van de Triceratops en T-Rex in Noordelijk Amerika, allerlei soorten gevederde dino's in China, en enorme sauropods in Zuidelijk Amerika bijvoorbeeld. 

T-Rex

• T-rex had veren! Kleine protoveren, meer als haren.
• Ook had T-rex 'vogellongen'.
• Ze gebruiken hun kleine armen om hun prooi dichtbij te houden. De armen van T-rexen hadden dus een functie!
• Hun herseninhoud is vergelijkbaar met die van chimpansees. Ze waren dus behoorlijk slim, maar erg sensorisch. Ze hadden een extreem goed gehoor en ruikzin en konden 3D-zien. Hun oog-lichaam coördinatie moet erg goed zijn geweest. (Dit blijkt uit CT-scans van schedels)
• De voorlopers van T-rex waren klein, zoals Velociraptors.
• Ze jaagden in groepen! Ieks!
• T-rexen konden als enige dino's dwars door de botten van andere dino's bijten. Ze vraten hun prooi met huid en bot op.

De gevederde dino's deden allerlei evolutionaire experimenten met vliegen, sommigen zweefden, anderen kregen extreme borstspieren en kleine lichte lichamen om te kunnen vliegen. Vogels zijn dino's!

Een afrikaan op Groenland - Tete-Michel Kpomassie

Het bericht strekt zich uit over een respectabel aantal regels, geld speelt hierbij geen enkele rol, met woorden van een verbijsterende lengte, die ieder op zich een zin omvatten.
Over Groenlandse telegrammen.

Lezen doe ik voor een deel om een kijk te krijgen in andere culturen, en hoe mensen tegen andere culturen aankijken. Via literatuur, of, zoals in dit geval, een biografisch reisverhaal dat steeds meer een soort sociologisch verslag wordt. Ook al gaan die reizen naar plekken waar ik nooit zou kunnen aarden, zoals Groenland. Niet alleen de kou en de zes maanden donkerte, maar zoals je in dit boek leest het totale gebrek aan privacy, de ledigheid, de toiletemmers, de in dit boek a-romantisch beschreven eetfestijnen van ranzig geel vet, rauwe longen, bloed en levers, waarbij hele hoofden, haren en kragen na de schranspartij onder het bloed en zeehondvet zitten, en de veel vloeiende alcohol en openbare dronkenschap.

Veel vlees wordt rauw, of zelfs bevroren, gegeten, maar vrouwen zijn wel vijf uur bezig met het brouwen van een soort Groenlands bier op vuur. Get your priorities straight, denk ik dan! :) Maar er is in grote periodes niet veel te doen in Groenland, je zou verwachten in die donkere donkere zes maanden durende winter, maar voor Groenlanders vooral in de herfst, als ze niet meer het licht hebben van de zomer, maar ook nog niet de ijsvlakte van de winter. Nu de traditionele jacht en zoektocht naar eten steeds minder nodig is, en de cultuur daarvan steeds meer verdwijnt, is er, in een land waar eigenlijk geen werkgelegenheid is, steeds minder te doen. De verveling daarvan lees je terug.

Er staan hele mooie beschrijvingen in dit boek van de gebruiken van de Inuit, over de dood en begrafenissen, de verbondenheid met de omgeving (hoewel ook wordt beschreven hoe stedelingen hun afval gewoon langs de kant van het fjord gooien, een grote afvalberg tot gevolg). Je merkt dat Tete-Michel Kpomassie een grote liefde heeft opgevat voor Groenland en het ook met compassie beschrijft, maar zonder het leven op Groenland te romantiseren.

Ook over Togo, het land van herkomst van Tete-Michel Kpomassie, leer je veel, hoewel alleen het eerste hoofdstuk over zijn geboorteland gaat. De reis naar Groenland, die vele jaren duurt, en via allerlei landen in Afrika en Europa gaat, vond ik fascinerend, misschien wel fascinerender dan de beschrijvingen van Groenland.

Als de zee bevroren is laat men het overleden lichaam door een bijt in het ijs naar beneden zakken. Vaak kan men het lijk lange tijd op de bodem zien liggen. Ik moest bij deze beschrijving direct denken aan het lijk van de verkoopster in Orlando van Virginia Woolf, die onder het ijs op de Theems zichtbaar was.

In mijn land (Togo Mdv) bestaat de mens uit drie elementen: het lichaam, zijn dubbelganger de elkan, en het levensbeginsel louvon, dat soms ook wordt vertaald met schaduw. Hierbij werd ik teruggeworpen in Hard-boiled wonderland van Haruki Murakami, waar een man zonder schaduw in een tegenwereld op zoek gaat naar zijn schaduw om weer heel te worden.