Na The rain before it falls en Animals people is dit het derde boek in één jaar dat gaat om ingesproken cassettebandjes. Ze zijn wel alledrie heel verschillend van opzet. In de andere twee boeken is het qua stijl heel duidelijk dat het om ingesproken cassettebandjes gaat, hier is dat in de opzet veel minder. Ik dacht er ook aan het eind pas aan dat dit dus het derde boek is dat hierover gaat.
De rijstmoeder is een familiegeschiedenis over vier generaties menselijk onvermogen. Alle familieleden hebben hun verdriet, maar niemand is in staat het aan de ander te uiten. Pas als het jaden beeldje weer op zijn rechtmatige plek is gekomen, is er iets van hoop voor de volgende generatie. De Maleisische gebruiken stellen dat het jaden beeldje generaties lang slecht karma geeft. De Westerse filosofie is dat je je pijn moet delen om het te kunnen begraven; als kleindochter Nisha de cassettebandjes beluisterd heeft kan zij begrip opbrengen voor de houding van haar familieleden.
De delen in tijdens de Japanse bezetting zijn het krachtigst. Daarna waaiert de geschiedenis uit over de vijf kinderen, hun aanhang en kinderen en de kinderen van de derde generatie. Door de vele hoofdpersonen wordt het verhaal dan onsamenhangender. De gruwelijke beelden van de verkrachtigen en onderwerping door Japanse soldaten blijven het hele boek hangen, net als het optreden van de Japanse soldaten bij alle volgende generaties van de familie van de rijstmoeder blijft kleven.
De rijstmoeder had verwantschap met mijn andere boek uit Azië, A suitable boy. De fixatie op een blanke huid bijvoorbeeld, of de vrucht de Doerian, maar vooral de samenleving van verschillende geloofsovertuigingen en gemeenschappen.
[...] toen hij me vertelde hij in het begin 's nachts uit zijn zachte bed stapte en wegkroop tussen de twee onderste planken van een kast, deed me denken aan toen mijn broertje net uit Zuid-Korea was overgekomen. Als het licht uit was stapte hij uit bed en ging onder het bed op de vloer slapen...
Tijdens het lezen kreeg ik ook herinneringen aan Het boek der vaders, waarin de opgeschreven familiegeschiedenis elf generaties lang meegesleept wordt; alle generaties hebben een soort band met elkaar, waardoor ze elkaars geschiedenissen kunnen zien, in dromen en voorspellingen, tot generatie 12, die dat niet meer kan, en net zo wanhopig weer op zoek gaat naar de geschiedenis die de eerdere generatie zo wanhopig wilde uitwissen. Zo gaat het ook in de Rijstmoeder; Als Nisha haar geschiedenis kent, die door een val van de trap uit haar geheugen is gewist, kan ze beginnen met haar verdere leven.
Ik zet die boek in de openbare boekenkast van café Averechts, zodat anderen het kunnen lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten