Europe a history - Norman Davies

Ooit toen ik ongeveer dertig was, ben ik met dit boek begonnen, en nu, meer dan vijftien jaar later, ben ik bij de Eerste Wereldoorlog.
In mijn samenvatting van dit hoofdstuk:
Na de Franse revolutie waren over de koninkrijken weer in ere hersteld. Na alle bloeddorst en revolutie van de periode van Napoleon was de heersende opvatting van diegenen in power 'Dit nooit weer.' Alles moest in het werk worden gesteld om de koningen (grappig genoeg bijna allemaal familie van elkaar) aan de macht te houden. Dit werd de grote periode van Europese vrede tussen de Franse revolutie en de Eerste Wereldoorlog.
De wereld veranderde enorm. Door de industriele revolutie en de afschaffig van de horigheid was er een volledig nieuwe orde ontstaan en overal in Europa werd gezocht naar een politiek om deze orde te besturen. De grote groep voormailge horigen werden nu de massa, de fabrieksarbeiders, de paupers. Er ontstond socialisme, liberalisme, communisme, allemaal als reactie op deze nieuwe situatie. Ook de Staat, een landsgebied met inwoners die zich voornamelijk als volk van die staat zagen, ontstond in deze periode. Dat volkeren een staat moesten hebben was een gedachte die ook nu ontstond.
Ook Europa veranderde. Het Europa van 1914 is onvergelijkbaar met dat van 1800. Vooral het ontstaan van Duitsland en Italië en de neergang van het Ottomaanse rijk, zorgde hiervoor. Door de ineenstorting van het koninkrijk Polen-Litouwen, de enige plek in Europa waar vrijheid van Joden geregeld was, ontstond er een grote populatie van Joden in de overige Euopese landen, die de een na de ander ook kozen voor vrijheid van godsdienst voor Joden. Zij konden eindelijk overal in Europa midden in de maatschappij staan, en hoewel het grote deel van de Joden nog steeds arme sloebers in Oekraïne en gebeiden die nu Polen zijn waren, deden zij dit ook. Ze konden echter nooit en in Europa staan en de grote hoeveelheid geboeden van hun geloof eerbiedigen,  en zo ontstond een groep Jopen voor wie het Joodse geloof eigenlijk geen grote functie meer had. Als tegenreactie, zoals die dingen gaan, ontstond er een andere groep Joden, voor wie het geloof juist het centrum van hun zijn zou worden. Een verhaal dat ik eerder had meegekregen uit Story of the Jews van Simon Schama.
De groete vrede had nog een andere oorzaak. Door de industriële revolutie en de grote overmacht van Europese wapens waren er overal ter wereld, vooral in Azië en Afrika, witte plekken waar de powers at be hun macht konden uitbreiden zonder tegen elkaar te hoeven vechten. De clashes op Europees grondgebied, De Pruisisch Franse oorlog en de Krimoorlog, waren, zeker de laatste, een voorbode van de manier van oorlogvoeren na 1914. Ze waren voornamelijk kleine oorlogen, ontstaan uit het ontstaan van Duitsland, dat zijn grenzen moest vinden, en de teloorgang van het Ottomaanse Rijk, waardoor er gebieden vrij kwamen die of hun eigen staat moesten krijgen, of een invloedsfeer worden van een van de vijf grote spelers.
Begin 1900 waren alle witte vlekken op de wereldkaart ingevuld. Er was geen mogelijkheid meer voor landen om buiten Europa hun invloedsfeer uit te breiden. Er moest, zo voelde het, ooit een clash komen tussen de vijf grote spelers, om de nieuwe geopolitieke macht uit te spelen. Dat die in 1914 begon, dat was een vorm van toeval, mogelijkheid, en zeer slechte diplomatie van mensen gevormd in het midden van de 19e eeuw, een volledig andere tijd dan begin 20ste.

Meester mitraillette - Jan Vantoortelboom

Het zal aan mij liggen, want overal krijgt dit boek laaiende recensies. Vantoortelboom heeft een goede schrijfstijl, ik heb het boek dan ook in vier of vijf dagen gelezen. Misschien te snel, zodat ik een onderliggende laag heb gemist, maar het verhaal vind ik, tja, literair getruukt, te makkelijk, een literaire historische roman zonder geschiedenis.
Ik mis de urgentie van de Eerste Wereldoorlog totaal, ik waande me nergens in 1913. De dood van zijn broertje terwijl David een soort van poging doet zijn verliefdheid op een oudere vrouw aan te geven, dat vind ik dus een literair truukje. Dat hij zijn rechter in de bosjes bezig hoort met een andere man, wat moet ik daarmee? Heeft die scene een betekenis die ik niet heb gezien? Dat zal wel.
Alle dingen die ik gelezen heb over dit boek, grote thema's op een nieuwe manier tot bij de lezer te brengen, unieke, ontroerende mensen, brute klop van de bijl, intimiteit en zinnelijkheid, die heb ik allemaal niet bij dit boek. Dat verbaast mij wel, maar ik vind het niet meer dan een aardige roman, die ik me over een jaar niet meer zal herinneren.

Weg met Eddy Bellegueule - Edouard Louis

Ik moest na Vrouw op de vlucht voor een bericht weer aan een oorlogsboek beginnen, maar daar had ik even geen zin in, dus ik vluchtte in dit boek. Pas nieuw, een sensatie in Frankrijk.
Ik heb het allemaal wel eens beter gelezen, kartonnen dozen of De helaasheid der dingen, maar het boek heeft ontegenzeggelijk een prettige leesstijl. Ik heb het dan ook in drie dagen uitgelezen. Het is een soort herinneringsroman, en zoals herinneringsromannen zijn is het soms nogal fragmentarisch. Goed beschreven vond ik de pesterijen en de schaamte, dat was ik nog niet vaak eerder op een  manier die naar de werkelijkheid proeft tegengekomen. David Mitchell beschrijft het wel in Dertien, maar er zit altijd een soort literair sausje overheen. De scenes uit dit boek zijn wel wat ik me herinner, de vaste gang, het niet op willen vallen en met iedere beweging die je doet ervoor willen zorgen dat je niet opvalt, de schaamte voor jezelf, de schaamte van je ouders, de mannelijke sfeer van het boerengebied.
Er staan dingen in die verhaaltechnisch niet kloppen; zijn eerste experimenten met sex doet Eddy als hij negen of tien is. Dat is voor wat hij dan doet erg jong, en als je de dingen en de leeftijden in de roman chronologisch op een rij zet, zou hij twaalf moeten zijn.

Een vrouw op de vlucht voor een bericht -David grossman

Dit was het dikste boek dat ik in de boekenkast had staan, niet qua bladzijden, maar qua centimeters, en zo bleek, ook qua inhoud. Het is allemaal prachtig, de manier waarop Grossman Ora berschrijft, en met haar de gekte om te proberen een gezin in stand te houden in 'dit land', dat Israel is. Maar het is ook veel, al die emoties, die gevoelens voor haar kinderen die langzaam opgroeien, de gekte die in haar ontspoort als ze voortdurend de bus neemt door Jeruzalem, terwijl iedereen op zijn hoede is voor een volgende aanslag.
Het boek gaat eigenlijk over het behouden van een gezin, de liefde voor je kinderen, je huis, liefde voor kleine dingen die je gezin doet, het opgroeien van je kinderen, het zijn van ouder, in een land dat constant in oorlog is. Hoe stel je je daar tegen te weer als je kinderen opgeroepen worden voor dienst, of zelf besluiten een extra periode in dienst te blijven, omdat de intifada uitbreekt?
De scenes zijn soms lang, Ora heeft alle herinneringen, hoe klein ook, nodig om zichzelf en in haar idee haar zoon te beschermen. Haar reisgezelf is lethargisch, leeft omdat hij niet is gestorven, dat maakt de scenes in hunzelf gekeerd, heel klein, ommuurd, hoewel ze toch ook een heel land en een heel leven omvatten.
Nu iets met iets minder, hoop ik.
Ik heb dit boek gekregen in de OBCZ, daar zal ik het terugzetten.