'Goedemorgen! We wensen u een prettige dag!'
In Tijgerbaai reist Pedro Rosa Mendes in 1997 dwars door Afrika, via Angola, Zambia naar Mozambique. Twee van deze landen zijn voormalige Portugese koloniën. Landen in oorlog, oorlogen waar ik hap snap stukjes van mee heb gekregen via het nieuws. De Unita ken ik, SWAPO, de Zuid Afrikaanse huurlingen, Joseph Kabilla, Savimbi. Allemaallosse stukjes oorlog zonder verband. Ik wist niet hoe die oorlogen met elkaar verbonden waren, hoe lang ze eigenlijk heeft geduurd (meer dan dertig jaar), in volstrekte chaos van strijdende partijen en landen. In Angola zijn de twee partijen, twee legers, geen ideologische keuzen meer, maar geografische toevalligheden - je vecht en stemt voor de plaats waar je bent. Die oorlog was geen burgenoorlog, maar een Zuid Afrikaanse oorlog, over alle landen, door alle landen.
Over de reis, volgens de achterflap in de voetsporen van twee ontdekkingsreizigers uit de 19e eeuw, gaat het helaas heel erg weinig in dit boek. Het zijn vooral gesprekken met mensen die hij tegenkomt. Het is mij niet duidelijk geworden hoe hij nou eigenlijk gereisd heeft, welke route. Als het over de reis gaat gaat het over de ontberingen, het gevaar, de landmijnen, de verveling als hij weer eens weken op een plek moet blijven omdat hij geen toestemming krijgt van een van de rebellengroepen.
De gesprekken gaan over de gekte, het overleven, geld verdienen aan de oorlog. Erg mooi vond ik deze beschrijving van mensen met protheses, waarvan er duizenden en duizenden wonen in dorpen. Verminkt door de oorlog, gestapt op een landmijn, waar er nog velen van liggen. Groot en dun duiken ze 's morgens op uit de nevel van de hoogvlakte, uit de frisse geur van de eucalyptussen. Levende getuigen van de nachtmerrie en het wonder, vastgeklampt aan het silhouet van de bomen, daarmee versmeltend, lopend op de hoogte van hun wortels-beenderen-stam-stelten-prothesen: krukken: een nieuwe soort, hals mens half plant, voor de helft echt en voor de helft verzonnen.
Een omissie in dit boek zijn de verhalen van vrouwen. Pedro Rosa Mendes interviewt bijna alleen mannen. Dat komt denk ik door de wereld waarin hij reist; de oorlogswereld van een half stakend vuren, waarin soldaten, mannen, de dienst uitmaken.
Ik zag niet zo lang geleden de documentaire serie Dwars door Afrika. Volgens mij gaat het nu iets beter met Angola.
Dit is een interview met de vertaler van het boek. 'Maar de lezers bleven uit, en toen de verkoop na een paar honderd exemplaren helemaal stokte, belandde het boek in de afgrond van de ramsj, het graf van alle (wereld)literatuur.' schrijft hij. Ik heb het boek uit de ramsj gekocht, om het te lezen...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten