Drie minuten in Polen - Glenn Kurtz

Glenn Kurtz vind in het huis van zijn ouders een vakantiefilmpje van hun reis naar Europa in 1938 (ze waren welgestelden uit NYC). Ze gingen onder andere naar een dorpje in Polen, voornamelijk Joods. Van dat dorpje is bijna niemand meer in leven. Het boek biedt een inkijkje in het leven in een Sjtetl aan de hand van die film van drie minuten.

Een beetje zoals ik een paar dagen geleden in een actualiteitenprogramma zag, waar een boek werd gepresenteerd over het leven van de Joodse community in Friesland, aan de hand van spullen die kinderen van Joodse ouders geerfd hadden gekregen in een koffer. Die koffer mocht hun leven lang niet opengemaakt worden. Er was helemaal niets bekend van een Friese Joodse gemeenschap voor deze vondst.

Dit is een vorm van derde generatie geschiedschrijving, zoals ik dat noem. In het begin is er vooral de overlevering van mensen die direct betrokken zijn geweest, geschiedschrijving van heel dichtbij, heel erg betrokken. Na verloop van tijd komt er meer afstand, meer ruimte voor reflectie omdat de geschiedschrijving ook gedaan wordt door de tweede generatie, die niet zelf het heeft meegemaakt. In dit boek is de persoonlijke overlevering de verhalen van de kinderen, de enige personen die er waren en nu nog leven, die de schrijver probeert op te sporen aan de hand van de drie minuten film die hij in het huis van zijn opa heeft gevonden van een stadje in Polen net voor de Oorlog, met de soms weinige herinneringen die zij op kunnen roepen op oude leeftijd van iets dat vaak heel erg verdrongen is geweest. De reactie is vaak dat ze niet wisten dat ze al die herinneringen nog hadden.

De schrijver vind de mensen uit de stadje vaak via overleveringen die zij hebben ingesproken bij verschillende Joodse instituten die juist bezig zijn met het verzamelen van alle persoonlijke verhalen van mensen die er nog zijn, als ze nog leven, om zo de gscheidenis levend te houden. Die overleveringen zijn vaak de verhalen tijdens de oorlog. De schrijver probeert om het leven en het verhaal van het stadje net voor de Oorlog te reconstrueren, leven en verhalen die bijna helemaal zijn verdwenen.

Dit is de link naar het filpmje waar het om gaat!
https://www.youtube.com/watch?v=V9PzAlbvA08

Ooit was er een gemeenschap van Joden, die leefden, inkopen deden, trouwden, vrienden waren. Na de Tweede Wereldoorlog was die gemeenschap verdwenen. Er werd nog wel een Nasielsk Comité voor overlevenden opgericht in Warschau, maar de overlevenden van het vroegere Nasielsk vormden geen gemeenschap meer. Uiteindelijk komt Kurtz tot ongeveer 80 overlevenden van de duizenden Joden die in Nasielsk hebben gewoond.