Musicofila - Oliver Sacks

Ik heb deze hoofdstukken in een aantal maanden bij mijn ontbijt gelezen, in plaats van de krant. Muziek heeft een diepe indruk op onze hersenen. We onthouden makkelijker op muziek, we bewegen op muziek, we zingen, we hebben contact, muziek is een kapstok voor herinneringen en voor onze ik.
Omdat het op zoveel verschillende gebieden ingrijpt zijn er veel hersengebieden actief bij muziek. De hogere hersenkwabben, maar ook de dieper gelegen delen bij onze hersenstam, die onze beweging regelen. Daarbij komt dat we ook nog gedurende ons leven leren, en hersenstromen zich kunnen aanpassen aan veranderingen. Een genetische aanpassing van ongeveer een duizendste van ons genenpotentieel zorgt bij mensen met syndroom van Williams voor hersenen die heel anders ingericht zijn dan die van ons, waarbij ruimtelijk en wiskundig inzicht heel klein is, maar sociaal en muzikaal inzicht juist heel groot. Hersenen die ook heel anders en emotioneler reageren op muziek dan die van ons.
Het hoofdstuk over de mensen met het syndroom van Williams is een van de leukste uit het boek, omdat de geportretteerde mensen zo vrolijk en sociaal zijn. Oliver Sacks is in zijn boeken altijd goed in het portretteren van mensen, zonder dat het casussen worden. In dit boek komen een aantal mensen terug die hij al eerder aan ons heeft voorgesteld, bijvoorbeeld in De man die zijn vrouw voor een hoed zag of Awakenings.
De vraag waarom wij zo krachtig reageren op muziek wordt in dit boek niet beantwoord, maar je krijgt een aantal interessante mensen voorgeschoteld over een interessant onderwerp. Ik had mijn bedenkingen bij dit boek toen ik er aan begon. Ik hou erg van Oliver Sacks zijn boeken, maar muziek, dat is zo'n ruim onderwerp, waar we eigenlijk nog zo weinig van weten. Maar uiteindelijk vond ik het een erg leesbaar en goed boek. Vooral omdat zoveel aspecten van muziek aan bod komen, maar de theorie nooit de overhand krijgt over de portretten van mensen.

Muziek heeft natuurlijk een emotioneel en sociaal aspect, maar zelf heb ik altijd gedacht dat vooral het ritme in muziek hersenen triggert. We zijn wezens die dol zijn op herhalende patronen, die zoeken we overal en altijd. We zijn organismen met verleden en toekomst. Door patroonherkenning proberen we de toekomst te voorspellen. Door te reageren op het herhalende patroon kunnen we iets dat er nu nog niet is in de toekomst verkrijgen. Muziek is in wezen een zich herhalend patroon, waarbij de tonen van het verleden en het heden de muziek in de toekomst voorspellen, iets waar onze hersenen dol op zijn.