We need new names - Noviolet Bulawayo

NoViolet Bulawayo is een rauwe, nieuwe stem uit Zimbabwe. Ze is pas 23, en haar korte verhaal Hitting Budapest won al de Caine prize voor African Literature en haar roman We need new names staat op de shortlist van de Bookerprize van 2013. Haar stem is gegrond is de performance dichters, soms herinnerend aan Patti Smiths liedteksten. Delen van dit boek zouden prachtig zijn om voorgedragen te worden in een donkere zaal, zwetend, duwend, grindend over het toneel.
Dit is het geluid van het nieuwe Afrika, niet kleurrijk, met bosgeesten en het oerwoud, maar rauw, zonder toekomst, met the Sickness, meisjes die jong verkracht worden en de dood. De enige Afrikaanse man, bosgeest, met luipaardvel en speer uit dit boek, zit in een psychiatrische inrichting in Detroit, om uiteindelijk door agenten neer te worden geschoten.
De jonge hoofdrolspelers uit het eerste deel van het boek, tien, elf, twaal jaar, kijken al spelend (Find Bin Laden), al Guaves rovend, half onbevangen naar het land om hun heen. Een van hen is al bezwangerd door haar grootvader. Het hoofdstuk waarin de kinderen, totaal zonder enig idee, abortus willen plegen, is een van de schreinendste uit het boek. De wereld, met terrorisme, goededoelenorganisaties, wit en blank, is in de ogen van Zimbabwanen, Afrikanen, volstrekt anders dan door de ogen van Westerlingen. En spel als find Bin Laden zou niet bij ons opkomen.
Darling, de echte hoofdrolspeelster in het boek, gaat uiteindelijk op een toeristenvisum mee naar Detroit, waar ze hopeloos verdwaald in haar heimwee en zoektocht naar wat ze is. Haar vriendin die achter is gebleven vindt dat Zimbabwe haar land niet meer is. Daarvoor had ze maar moeten blijven en het ongeluk aan den lijve moeten ondervinden, in plaats van er op haar I-pad over lezen. In Amerika is ze geen Amerikaanse. Amerikanen, verzot op iets dat Afrikaans is, echt uit Afrika, blijven haar zo zien. Bovendien heeft zowel zij als haar tante, bij wiens gezin ze in gaat wonen, geen verblijfsvergunning. Ze zijn in de VS en kunnen er niet meer uit, want dan mogen ze er niet meer in. In tegenstelling tot haar tante, die gewoon haar eigen Engels blijft praten, probeert Darling zich het geaffecteerde Amerikaanse Engels, met zijn like en fa-bou-lous aan te meten, maar ze wordt daar niet Amerikaanser door.
Met haar vriendinnen uit de straat onderzoekt ze puberend haar seksualiteit, door alfabetisch op onderwerp pornofilms op het internet te bekijken, daarbij ze zelf het geluid bij de film makend. Als ze in Detroit naar de mall gaat, joyridend met haar straatvriendinnen, blijkt dat niet zo heel veel anders te zijn dan toen ze met haar straatvrienden naar de wijk Budapest in Zimbabwe ging, om Guaves te stelen uit de bomen van de rijken.
Dit boek is begonnen als een kort verhaal, het 'Hitting Budapest' van de Caine prize, wat in het boke het eerste hoofdstuk is. Dat merk je aan de manier waarop het verdere boek is opgebouwd. Eigenlijk is ieder hoofdstuk een kort verhaal, met zijn eigen spanningsboog. Daardoor blijft het boek zelf wat fragmentarisch. Ondanks dat, en ondanks dat ik Darling soms hopeloos puberaal vond, heeft NoViolet Bulawayo een eigen volwaardige stem.

Lore - Rachel Seiffert

Soms werkt het, een boek en een film vlak na elkaar zien, zoals met Picknick at hanging rock niet zo lang geleden. Dan vullen boek en film elkaar aan. Hier werkte het niet zo. Ik heb eerst de film gezien en vond die eigenlijk beter dan het boek. Of net zo goed. Het reis door het desolate landschap vond ik in de film beter tot zijn recht komen. Lore, het meisje dat opgroeide in een gezin met nazi-overtuigingen en haar zoektocht naar haar eigen overtuigingen, die van haar ouders en wat er is gebeurd vond ik in de film beter getroffen. Het einde van de film is anders dan het einde van het boek. Vreemd, toen ik de film zag vond ik dat einde heel erg het einde van een kort verhaal.
Als filmeditie is dit ook een vreemde uitgave geworden. Het is veranderd van titel, van De donkere kamer naar Lore en de blurb gaat alleen over dat verhaal. Dat is vreemd voor een boek met drie novellen.
Het laatste verhaal, Micha, gaat over hoe het leven verder gaat na de oorlog en hoe het ook altijd zal stilstaan bij de oorlog. Dat is een mooi gegeven, maar het verhaal, vooral de persoon Micha, heeft ook iets moeilijks. Alsof hij maar niet verder komt, blijft hangen in een bitterheid die niet voor hem is. Pas aan het eind laat hij dat los.
Het eerste verhaal Helmut is het korst en is voor mijn gevoel meer een ideeënroman. Helmut komt ter wereld met een handicap in zijn schouder, zodat hij de hitlergroet niet kan brengen. Hij houdt van treinen en stations en fotografeert die dagelijks en constateert dat er meer treinen rijden sinds de oorlog. Hij houdt van de drukte en mensenmassa van Berlijn en ziet die al fotograferend dunner worden. Al die dingen zijn eerder constructies dan dat ze werkelijk bij hem horen. Het lijkt bedoelt om er verhalend mee te spelen.
Het interessante van de drie novellen is dat je niet vaak leest over de oorlog en de nasleep van de oorlog door de ogen van heel gewone Duitse mensen. Het vertelt iets over mensen die iets gedaan hebben wat wij nu, achteraf, verschrikkelijk en volkomen onbegrijpelijk vinden. Rachel Seiffert wil het ook niet minder verschrikkelijk en minder onbegrijpelijk maken, maar ze vertelt wel over de logica van wat wij onlogisch vinden, maar toch is gebeurd. Die insteek, het in kale zinnen zoeken om te vertellen hoe gewone Duitse omgingen met wat er is gebeurt, tilt dit boek uit boven veel andere boeken.