Stralende dagen - Michael Cunningham

 Geheel per ongeluk had ik zowel het orgineel als de vertaling in mijn boekenkast staan. Laten we wel zijn, als je de twee boeken ziet, heb je toch geen idee dat dat hetzelfde boek is? Ik heb uiteindelijk de vertaling gelezen, omdat die al heel lang in mijn kast staat, en ik die al heel lang graag wilde lezen.
Stralende dagen zijn eigenlijk drie losstaande verhalen, die op een paar punten met elkaar verbonden worden. Zo heten de hoofdpersonen in alle verhalen hetzelfde, spelen ze alleen in New York en zijn er een paar spullen die in alle verhalen een kleine rol spelen, zoals een witte porseleinen kom. De drie verhalen zijn opgehangen aan het gedicht Leaves of grass van Walt Whitman, zoals zijn eerde boek De uren is opgehangen aan Mrs Dalloway.

De drie verhalen zijn post 11 september verhalen, waarbij ze nu net niet gaan over
11 september. Toch krijg je bij alle drie verhalen het gevoel dat het over de wereldna de aanslagen van 11 september gaat. De verhalen gaan over Wat het is Amerikaan te zijn, Wat het is mens te zijn. Dat zijn juist de vragen die door de aanslag op het World Trade Center opgeworpen zijn. Wat betekent het Amerikaan te zijn? Wat zijn de huidige steden, wat is de frontier, wat betekent de vrijheid om de frontier op te zoeken? Wat betekent de dood, wat is leven? Ook Walt Whitman gaat daar over, en in die zin klopt het wel om het gedicht in het verhaal te verwerken.
Alle drie de verhalen gaan over zoeken naar jezelf, het kwijtraken van jezelf, het kwijtraken van je geloof in mensen, zoals iedereen wat is kwijtgeraakt door de aanslagen van 11 september.
Het eerste verhaal is het mooist literair verbeeld, het is een 19e eeuws spookverhaal spookverhaal. Het tweede verhaal is een soort Homeland in het huidige tijdsgewricht en het laatste deel is een literair SF verhaal over Amerika in de toekomst.
Ik vond het eerste verhaal geweldig, de twee andere verhalen vond ik qua schrijfstijl wat minder interessant, maar gaan wel ergens over. Het idee dat in het laatste verhaal geopperd wordt, en in het hele gedicht van Walt Whitman mee doorspekt is dat we allen een zijn in de dood, We worden geresorbeerd in het heelal, gaan op in het mechanisme van het universum vind ik erg mooi, en had ik nog nooit zo verwoord gezien.
In reviews die ik na het lezen van het boek heb ingezien merk ik hoe er nog tegen SF aangekeken wordt in de literaire wereld. Steeds meer schrijvers gaan zich er aan wagen omdat het heel interessant is, maar recensisten zien het toch nog als een pulpgenre, waarin je eigenlijk niet mag schrijven, zeker niet als lieraire schrijver. Ik heb jarenlang SF gelezen, en voor mij voelt het dus absoluut niet zo, het is voor mij een herinneringstocht.
Tenslotte dan nog het stuk uit Leaves of Grass wat ik erg mooi vond:

The beards of the young men glisten'd with wet, it ran from teir long hair,

Little streams pass'd all over their bodies.

An unseen hand also pass'd over their bodies,

It descended trembingly from their temples and ribs

De illegale werker - Anne de Vries

Een vriendin heeft dit boekje gekregen op school voor geschiedenis en gaf het aan mij om te crossen. Ik heb het nu eerst zelf gelezen, tijdens deze 4 en 5 mei periode. Het aardige ervan vind ik dat het geschreven is toen de oorlog net afgelopen was. Geschiedenisboeken van nu zijn op afstand, reflecterend, omdat wij, de lezers, en ook de onderzoekers, de schrijvers, inmiddels op afstand zijn. Toen dit boekje werd geschreven kon je de Tweede Wereldoorlog amper geschiedenis noemen.
Het boekje doet aan als een lezing voor verzetstrijders, een soort terugblik om een jaarlijkse bijeenkomst. Het is dan ook eerder verschenen in het gedenkboek van de illegaliteit uit 1952. Veel verhalen van verzetsstrijders uit eerste hand, verteld aan mensen die het weten, die bij alle beschrijvingen herinneringen ophalen.
Je moet je wel door wat Huizinga-achtige propere-Nederlander-zinnen heenwerken in het begin. Ik vind ook dat Anne de Vries het geloof teveel als kenmerkend beschouwd voor de illegaliteit. Daarmee doet hij onrecht aan al die mensen, communisten, havenarbeiders, die zich verzetten zonder geloof.
Het boek laat goed zien dat de (weinige) verzetslieden in Nederland uit alle geledingen van de maatschappij kwamen.
En toen zag men gebeuren dat meerdere mensen die voorop hadden gestaan toen er nog geen gevaar dreigde, zich terugtrokken [...] Dat anderen, die zich om den brode niet konden terugtrekken, bv ambtenaren, tot een compromis en telkens vernederender compromis bereid waren. Hun plaatsen werden langzamerhand ingenomen door anderen, en het is opvallend dat onder de laatsten zoveel kleine, bescheiden, onopvallende mensen waren, mannen die tot nu toe in de achterste gelederen hadden gestaan en die nu een moed en een onverzettelijkheid aan de dag legden, waarvan zij zich zelf nimmer bewust waren geweest.
Mannen. Tijdens het lezen was er een soort korte nieuwsdiscussie over vrouwen in het verzet, en dat daar meer aandacht voor moest zijn. Dit boekje heeft een heel hoofdstuk over vrouwen in het verzet. Anne de Vries begint met de opmerking dat Het verzet mannen en vrouwen waren, in dezelfde moed, vindingrijkheid en initiatief. Zowel mannen als vrouwen in het Verzet hebben alles op het spel gezet, in alle geledingen van het Verzet, zowel ondersteunend als leidinggevend. Er staan weining foto's in het boek, maar op twee ervan staat een vrouwelijke districtsleider. Toch gaan alle voorbeelden die Anne de Vries noemt over vrouwen in het Verzet om ondersteunende functies, vooral koerieren. Geen enkele over de leidinggevende vrouwen. Toch jammer.
Aan het eind komt weer even een Huizinga zin, over het vaandel onbesmet tot in de overwinning gedragen. Nergens wordt echter vermeldt dat het Verzet de bevrijders geholpen heeft in hun strijd.

Bloedrechters - Petros Markaris

Bloedrechters zijn de terroristen die een boot kapen en de groep die willekeurige reclamemakers liquideren. Maar ook de agenten en beulen van de Griekse dictatuur, die pas, dat vergeten wij snel, in de jaren zeventig is gestopt.